کله جوش یا کال جوش یا کل جوش یکی از غذاهای سنتی و با قدمت ایرانی است که بر پایه کشک، نعناع و گردو تهیه می شود.

کله جوش اگرچه غذایی سبک و ساده به نظر می رسد اما بسیار سیر کننده و پرخاصیت است.

تلفظ صحیح این غذا مشخص نیست و در برخی حروف اختلاف هست اما کالجوش یا کله جوش بیشتر شنیده می شوند. در شهرهای مختلف ایران این غذا را با نام های دیگری همچون «کشک کله‌جوش»، (کشکو) «اشکنه کل‌جوش»، «قتقو»، «دفکلی»، و «دوغ‌گرم»، «اشکنه قروت» می شناسند.

در تهیه کله جوش از این مواد استفاده می شود:

• کشک
• نعناع
• گردو
• پیازداغ
• نمک و ادویه

هریک از این مواد به تنهایی خواص پرتعدادی دارند و برای بدن مفید هستند. حا در ترکیب باهم خوراک مقوی و خوش طعمی به نام کالجوش را می سازند که مجموعه ای از این خواص را در بر دارد.

در این مقاله ابتدا نگاه مختصری بر خواص اجزای تشکیل خنده کل جوش انداخته ایم و پس از آن شما را با طبع، خواص، روش تهیه و دیگر نکات مربوط به کالجوش آشنا می کنیم.

نگاهی بر خواص کشک

• کشک را می توان مغذی ترین نوع لبنیات دانست.
• کشک طبع سرد و خشک دارد.
• میزان کلسیم موجود در آن بالا است.
• انرژی زا و مقوی بدن است.
• تندی صفرا را کاهش می دهد.
• ضد عفونی کننده دستگاه گوارش است.

مروری بر خواص نعناع

• نعناع طبع گرم و خشک دارد.
• ضد نفخ است.
• غلبه بلغم را درمان می کند.
• نشاط آور است.
• ضد سرفه است.
• مقوی معده است.

برخی از خواص گردو

• گردو طبع گرم و خشک دارد
• دارای چربی های مفید برای بدن است.
• تقویت کننده قوای جنسی است.
• تقویت کننده کبد است.
• از ابتلا به سنگ کلیه و صفرا جلوگیری می کند.
• هضم کننده غذا است.
• تقویت کننده حافظه و هوش است.

طبع کلجوش یا کالجوش در طب سنتی چگونه است؟

آنچنان که از طبع مواد به کار رفته در تهیه کله جوش مشخص است، طبع کالجوش گرم است. مصرف این غذا حرارت بدن را بالا می برد و استفاده از آن در زمستان و روزهای سرد بسیار مفید است. سردمزاجان نیز می توانند بهره بیشتری از خواص این غذا ببرند.

کله جوش چه خواصی دارد؟

1. سرشار از کلسیم است و به همین دلیل تراکم استخوانها را بالا می برد و از ابتلا به پوکی استخوان جلوگیری می کند.
2. روند استخوان سازی و رشد را در کودکان و نوجوانان تقویت می کند.
3. کمبود کلسیم بدن را جبران می کند.
4. سردی معده را درمان می کند.
5. در درمان سردی مثانه موثر است.
6. سردی بدن و غلبه سردی را کاهش می دهد.
7. انرژی زا است.
8. سیرکننده است.
9. سیستم ایمنی را تقویت می کند.
10. بدن را در مقابل بیماری ها مقاوم نگه می دارد.
11. سردی کلیه را کم می کند.
12. تکرر ادرار را درمان می کند.
13. قوای جنسی را افزایش می دهد.
14. امگا3 مورد نیاز بدن را تامین می کند.
15. مقوی هوش و حافظه است. مصرف آن در ایام امتحانات برای دانش آموزان و دانشجویان، تمرکز و یادگیری را بالا می برد.
16. بهترین زمان مصرف آن عصر و غروب است.
17. مصرف آن در بارداری انرژی مورد نیاز مادر را تامین می کند و موجب تشکیل بهتر استخوانهای جنین می شود. همچنین به دلیل داشتن نعنا، نفخ و دل درد را در این دوران به حداقل می رساند.
18. گوارش را بهبود می بخشد.

آسانترین دستور تهیه کله جوش

روشهای مختلفی برای تهیه کله جوش وجود دارد و در برخی از شهرهای ایران از ترکیبات دیگری مانند سیر و گوجه و… نیز در تهیه آن استفاده می کنند. دستوری که ما برای شما درج می کنیم، بر اساس همان مواد تشکیل دهنده اصلی و قدیمی ترین و آسانترین روش تهیه کالجوش است.

برای این کار به مواد زیر نیاز دارید:

2 لیوان کشک رقیق

1 لیوان گردو ریز خرد شده

1 عدد پیاز درشت

3 حبه سیر

1 قاشق سرپر نعنا یا پونه خشک شده

نمک، زردچوبه، فلفل سیاه و روغن به مقدار لازم.

پیازها را به نگینی خرد کرده و با مقداری روغن تفت دهید. بعد از اینکه پیازها سبک شدند، سیرهای خرد یا له شده را به آن اضافه کرده و تفت دادن را ادامه دهید. حالا نوبت به نعناع و گردو می رسد که به پیاز و سیر اضافه کنید. تفت دادن را متوقف نکنید. زردچوبه، فلفل سیاه و نمک را هم اضافه کنید و خوب به هم بزنید. یک لیوان آب به ترکیب اضافه کنید و ده دقیقه زمان بدهید تا همه اجزا خوب بپزند.

بعد کشک را آرام آرام اضافه کنید و به صورت دورانی هم بزنید تا دانه های گردو و نعناع و… همه در کشک به صورت یکدست پخش شوند. همین که متوجه شدید کشک از اطراف ظرف جوش های ریز می زند باید ظرف را از روی حرارت بردارید و نگذارید کشک بجوشد.

به همین راحتی کله جوش آماده است. می توانید آن را همراه با نان خشک یا نان سنگک تازه یا هر نانی که دوست دارید میل کنید.

آیا مصرف کله جوش عوارض دارد؟

میزان گرمی کله جوش به دلیل وجود گردو، نعنا وپیاز بالا است. برخی از سیر نیز در ترکیب کالجوش استفاده می کنند. به همین دلیل افراد گرم مزاج با خوردن آن، بدون رعایت تدابیر و احتیاطات لازم، ممکن است عوارضی مانند: بروز جوش روی زبان و در دهان یا روی صورت و…، گرفتگی صدا، گلو درد و خارش گلو و دهان، سردرد و… را تجربه کنند.

بهتر است بین خوردن کله جوش و خوابیدنتان دست کم دوساعت فاصله باشد چون غذایی سنگین است و باعث دل درد می شود.

میزان صفرا را بالا می برد و به همین دلیل افراد صفراوی باید نهایت احتیاط را داشته باشند.

مصلح کالجوش چیست؟

اگر بعد از مصرف کله جوش یک لیوان شربت سکنجبین بنوشید، باعث تعدیل طبع و خواص آن شده اید.

کاسنی یا عرق کاسنی، انار و رب انار نیز مصلح خوبی برای کالجوش هستند.