نان سنگک یکی از نان های محبوب ایرانی و پای ثابت سفره ها است. دلیل امنتخاب این نام، این است که خمیر این نان را بر روی بستری از سنگهای ریز و داغ پهن می کنند تا پخته شود.

نان سنگک در ایران قدمت بالایی دارد و از اوایل دوران پهلوی در ایران تهیه می شده. اما به طور کلی گته می شود که قدمت نان سنگک به دوره ساسانی بر می گردد.

روش پخت نان سنگک آنقدر دقیق و اصولی بوده که بعد از گذشت سالیان دراز باز هم به همان روش پخته می شود و تغییری در روش تهیه آن ایجاد نشده. البته برخی نانوایی ها به منظور بالا بردن سرعت طبخ و تولید تعداد بیشتر نان در روز از تنورهای برقی شبیه سازی شده استفاده می کنند. اما اغلب نانوایی ها هنوز از سنگ ریزه و ریگ داغ برای پخت نان سنگک استفاده می کنند.

طبع نان سنگک چگونه است؟

طبق آنچه از منابع طب سنتی دریافته ایم، سنگک طبعی معتدل دارد و از این رو همه گروه های مزاجی می توانند با خیالت راحت از این نان خوش طعم و خوش عطر و پرخاصیت استفاده کنند.

اگر نان سنگک همراه با کنجد، سیاه دانه و یا سبزی های خشک شده مانند شبلیله، ترخون یا مرزه پخته شود، طبع آن رو به گرمی می رود.

نان سنگک سبوس دار نیز نسبت به نان سنگک معمولی گرمتر است.

خواص و ویژگی های نان سنگک در طب سنتی

حاوی ویتامین ها، پروتئین، آهن و کلسیم است.
نسبت به نانهای دیگر هضم آسانتری دارد.
درصد سبوس آرد آن به نسبت نانهای دیگر بیشتر است.
نسبت به نان های دیگر ارزش غذایی بالاتری دارد.
دلیل تفاوت طعم آن با نان لواش و دیگر نان ها وجود سبوس در آرد آن است.
آرد نان سنگک فقط آرد گندم است و هیچگونه مخلوطی ندارد.
سبوس گیری آرد سنگک نباید بیش از 7 درصد باشد. آرد لواش وتافتون و ... تا 13 درصد سبوس گیری می شوند.
از آردی که سبوس گیری آن بالا است، نان سفیدتر و شفاف تری به دست می آید اما این موضوع کیفیت نان سنگک را کاهش می دهد.
موجب تقویت سیستم عصبی مرکزی میشود.
ویتامین ب مورد نیاز بدن را تامین می کند.

دو نوع رایج و محبوب و پر استفاده نان سنگک، نان سنگک کنجدی و نان سنگک سبوس دار هستند که هر کدام خواص مختص به خود را دارند. در ادامه به برخی از این خواص اشاره می کنیم.

خواص نان سنگک کنجدی

برای تهیه نان سنگک کنجدی، پیش از قرار دادن خمیر در توری که حاوی ریگ و سنگ ریزه است، روی آن کنجد می پاشند. ممکن است همراه با کنجد مقداری سیاهدانه یا سبزی خشک شده مانند شنبلیله نیز روی خمیر پاشیده شود که در مجموع موجب سوق دادن طبع نان به سمت گرمی می شود. در گذشته از دانه خشخاش نیز به این منظور استفاده می کردند و اصطلاح نان خاشخاشی یا خشخاشی از آن زمان می آید. اما امروزه استفاده از دانه خشخاش ممنوع است. در ادامه خواص نان سنگک کنجدی را می خوانید:

کلسیم بالایی دارد
پروتئین و آهن موجود در آن بالا است.
مصرف آن در صبحانه برای بهبود مزاج و گوارش مفید است.
خوش طعم و عطر است.
تقویت کننده معده است و از ترش کردن معده جلوگیری می کند.
برای سردمزاجان مفیدترین نان است.
کنجد به آن خواص آنتی اکسیدانی می بخشد.
برای کودکان بسیار مفید است.
رشد قدی و وزنی کودکان را بهبود می بخشد.
انرژی زا است.
موجب تقوت رشد استخوانها می شود.
در کودکان باعث تقویت هوش و حافظه می شود.
هضم آن آسان است.
از ابتلا به یبوست پیشگیری می کند.
تولید هورمون های جنسی را بهبود می بخشد.
در دوران یائسگی موجب بهبود حال زنان می شود.
سوخت و ساز بدن را تنظیم می کند.
مغذی و سیر کننده است.
با القای احساس سیری به فرد، مانع از چاقی و افزایش وزن می شود.
تقویت کننده کبد و عملکرد آن است.

خواص نان سنگک سبوس دار

برای پخت نان سنگک سبوس دارد، از آرد حاوی سبوس استفاده می شود. برخی نانوایی ها از آرد معمولی استفاده کرده و هنگام پخت، روی خمیر سبوس گندم می پاشند اما آنچه از نان سنگک سبوس دار مدنظر است، نانی است که با آرد سبوس دار طبخ شود. آرد سنگک سبوس دارد باید خالص باشد و با آردهای دیگر مانند آرد جو و حبوبات و... مخلوط نباشد. رنگ نان سنگک سبوس دار کمی تیره تر از نان سنگک معمولی است. در ادامه برخی خواص نان سنگک سبوی دار را می خوانید.

سرشار از فیبر، املاح و ویتامین های مورد نیاز بدن انسان است.
موجب بهبود هضم و گوارش می شود.
یبوست را درمان می کند.
کربوهیدارت موجود در آن زیاد است.
سوخت و ساز بدن را بهبود می بخشد.
برای افراد مبتلا به چربی خون مفیدترین نان است.
برای زنان بارداری که ویار دارند مفید است.
افرادی که درگیر بیماری های قلبی هستند با خیال راحت از این نان استفاده کنند.
از ابتلا به سرطان پیشگیری می کند.
از ابتلا به دیابت پیشگیری می کند.
لاغر کننده است. هرچه میزان سبوس آن بیشتر باشد تاثیر آن بر کاهش وزن و تناسب اندام بیشتر است.
موجب تقویت هوش، رشد و انرژی در کودکان می شود.
موجب بهبود خلق و خو و کاهش لجبازی کودکان می شود.

مضرات و عوارض نان سنگک

نان سنگک و به طور کلی نان ها عوارض چندانی ندارند. تنها عارضه نان ها را می توان تاثیر آنها بر افزایش وزن نام برد که آن هم بستگی به میزان استفاده دارد و اگر پرخوری صورت نگیرد، مشکلی پیش نخواهد آمد.

نکته دیگر که منجر به ایجاد عارضه بعد از مصرف نان سنگک و دیگر نانها می شود، نحوه تهیه خمیر آنها است. بهتر است خمیر نان به صورت طبیعی و توسط مخمرهای طبیعی تهیه شود. استفاده از جوش شیرین و بکینگ پودر و... خواص نان را تحت تاثیر قرار می دهد.

اگر در تهیه خمیر نان سنگک از جوش شیرین استفاده شود، درد و ناراحتی های معده را تحریک می کند و برای زخم معده نیز مضر است.

اگر از آردهای با سبوس گیری بالا برای تهیه آن استفاده شود، موجب چاقی، ترش کردن معده و سنگینی معده و دل درد می شود.