همانطور که می توان با اطمینان گفت هر فرد در زندگی اش دست کم یکبار مبتلا به سرماخوردگی شده است، با همین اطمینان باید بگوییم که همه افراد در زندگی شان زکام را تجربه می کنند.
زکام چیست؟ برخی معتقدند که زکام همان سرماخوردگی از دیدگاه طب سنتی است. اما در واقع طب سنتی زمانی یک فرد را مبتلا به زکام می داند که بیماری همراه با خلط و ترشح زیاد از بینی و چشم، گلو باشد. در فرد مبتلا به زکام ممکن است برای مدتی قدرت بویایی و چشایی ضعیف یا قطع بشود. زکام گاه با نام نزله نیز یاد می شود و در واقع بیماری عفونی شایعی در دستگاه تنفسی است. زکام نزله بیماری شایعی است و همه افراد به آن مبتلا می شوند. اگر به موقع درمان شود خطر چندانی ندارد. ماندگاری این خلط و عفونت در بدن می تواند اعضا و اندم های دیگر را نیز درگیر کردهو ایجاد بیماری های دیگری کند. از این جهت ضروری است که زکام را در زمان مناسب درمان کرد.
زکام و نزله نشانه چیست؟
آبریزش بینی و چشم و خلط پشت حلق را زکام یا نزله می نامند که بیماری شایعی است. اما برخی حکیمان طب سنتی معتقدند که نزله و زکام می تواند نشانه بیماری های دیگری مانند موارد زیر باشد:
- عفونت چشم، گوش یا حلق
- زخم های گوارش و درد معده
- سوء هاضمه، اسهال با بیماری های گوارشی دیگر
- عفونت ریه
- قولنج یا کولیت
- ورم یا زخم روده
اگر زکام و نزله درمان نشود چه آثاری دارد؟
معمولا زکام و سرماخوردگی یا آنفلوانزا با هم بروز می کنند به همین دلیل است که اغلب افراد همان سرماخوردگی را زکام می دانند. زکام و نزله اگر به موقع درمان نشود و خلط به سایر اندام ها بریزد، می تواند منجر به بیماری های دیگری نظیر سینوزیت، میگرن، صرع و مالیخولیه شود. همچنین این اخلاط مزاحم می تواند منجر به درد و ناراحتی در مفاصل شود. عفونت گوش و آسم (یا برونشیت و زات الریه) نیز از دیگر بیماریهایی است که در اثر بی توجهی به درمان زکام ایجاد می شوند.
علائم زکام چه هستند؟
زکام علائمی واضح و قابل تشخیص دارد. آن علائم به این صورت اند:
- درد یا عفونت گوش
- اشک کردن و ریزش اشک از چشم
- ترشح سبز و زرد از بینی که ممکن است غلیظ یا رقسق باشد.
- درد گوش و عفونت گوش در کودکان.
- تورم غدد لنفاوی و دردناک شدن آنها
- التهاب سینوس ها و درد و سوزش بینی
- خسخس سینه یا تنگی نفس
- عطسه و سرفه های خلط دارد
- تجمع خلط در گلو
- بی حالی و خستگی
- گلو درد و تغییر صدا
چه کسانی بیشتر مبتلا به زکام می شوند؟
- افراد دچار بیماری های نقس سیستم ایمنی
- کودکانی که تولد پیش از موعد داشته اند ( نوزادان نارس/ زایمان زودرس)
- افرادی که به سیگار یا مواد مخدر دیگر اعتیاد دارند.
- افراد مسن و سالمند.
- افراد مبتلا به بیماری های تنفسی و ریوی مانند آسم و برونشیت.
- افراد مبتلا به دیابت.
- افرادی که مبتلا به بیماری های کبدی و کلیوی هستند.
- مبتلایان به بیماری های قلبی و عصبی عضلانی.
درمان زکام با طب سنتی
زکام همانند سرماخوردگی معمولا خودبخود مسیر بهبودی را طی می کند. حتی طبیبان معتقدند که خروج ترشحات و خلط های بد به واسطه زکام، منجر به پاکسازی بدن از اخلاط مزاحم شده و نتیجه خوبی دارد. اکما اگر زکام طولانی شود و آثار آن تشدید پیدا کنند، اقدام برای درمان ضروری است. برخی از اقدامات طب سنتی برای درمان زکام به این شرح اند:
- بخور اکالیپتوس: منجر به بهبود تنفس و رفع انسداد مجاری تنفس می شود و جزب اکسیژن و اکسیژن رسانی به اعضای بدن را بهبود می بخشد.
- میخک: دمنوش میخک یا بخور چوب میخک در بهبود تنفس و باز شدن مجاری تنفسی موثر است.
- روغن نعنا: محرک تنفس است و عضلات تنفسی را شل کرده و تنفس را آسان می کند. چند قطره روغن نعنا را در کاسه ای آب جوش ریخته و بخور بگیرید. برای این منظور می توانید از عرق نعنا یا برگ تازه نعناع نیز استفاده کنید اما مقدار آن باید بیشتر باشد. نعنا منجر به کاهش عفونت ها و التهابات مجاری تنفسی و بینی هم می شود.
- روغن بنفشه: چکاندن روغن بنفشه در بینی و ماساژ روغن بنفشه روی سینوس ها، بینی، زیر گلو و پیشانی در روج سریعتر از مجاری شده و سرعت بهبود زکام را بالل می برد.
- پوشاندن سر هنگام خواب با گلاه یا روسری و...
- خوردن غذاهای رقیق و گرم مانند آش و سوپ، حریره بادام و فرنی و... (برای تهیه فرنی و حریره از سبوس گندم، نشاسته، کتیرا، روغن بادام و شکرقهوه ای یا عسل استفاده کنید)
- خوردن یا قرقره گردن یا شست و شوی بینی با دمنوش های بابونه، بومادران، شوید، مرزنجوش.
- پرهیز از خوردن آب سرد.( بهتر است آب ولرم همراه با عسل میل شود)
- حمام گرم: حمام کردن در روزهای ابتدایی ابتلا توصیه نمی شود. باید ابتدا فرصت داد که به کمک گذشت زمان و انجام تدابیری که در بالا ذکر شد، به اصطلاح خلط پخته شود. پس از سه یا چهار روز، می توان از حمام گرم استفاده کرد. حمام باید گرم وپر از بخار باشد و با ماساژ بینی و پیشانی و گلو به خروج خلط کمک کنید. بهتر است پیش از خواب حمام کنید و پس از آن سر و گردن را خوب بپوشانید.
- پرهیز از مصرف غذاهای سنگین، گوشتی و سرخ کردنی.
- کاهش مصرف شیر و لبنیات و غذاها و خوراکی های با طبع سرد.
- مصرف مایعات نه زیاد باشد و نه کم. به اندازه مایعات مصرف کنید. مصرف بیش از حد مایعات روند بهبودی را کند می کند.
- هنگام خواب به پهلو بخوابید و از بالش بلند استفاده نکنید. بهتر است سر از بدن بالاتر نباشد تا خروج خلط ها به آسانی صورت گیرد.
درمان فوری زکام به روش حکیم روازاده
مقداری نمک را در تابه ریخته و روی شعله متوسط مرتب هم بزنیدتا گرم شود. سپس آن را در پارچه ای ریخته و روی پیشانی و ملاج سر کمپرس کنید. بهتر است از نمک دریا استفاده کنید.
کمپرس گرم با نمک به این دلیل که مدت بیشتری نسبت به آب گرم، حرارت و گرما را در خود نگه می دارد، مدت زمان کمپرس را بالاتر می برد و به روان شدن و خروج خلط ها کمک می کند.
بوییدن و استنشاق سیاه دانه به خروج خلط از بینی کمک می کند.
نشته خوابیدن به خروج سریعتر خلط ها کمک می کند.
قطع مصرف مواد غذایی ترش و شور و بلغم زا
صبح ناشتا مربای بنفشه و پس از آن ماءالشعیر بخورید.
مصرف سوپ، شوربا، حریره، کدو و تره بیشتر شود.
خوردن نیمرو و تخم مرغ آبپز با تخم مرغ رسمس و محلی مفید است.
حمام گرم و بخور گرم. بخور سندوس و کندر.
پرهیز از مصرف آنتی هیستامین ها. جلوی آبریزش بینی را نگیرید و به خروج خلط کمک کنید.
