پنیرک یکی از گیاهان دارویی مفید و پر خاصیت است. طبع پنیرک و خواص پنیرک در طب سنتی، به گونه ای است که این گیاه را برای درمان بیماری های متعددی مناسب و قابل استفاده کرده است.

نام علمی پنیرک Malva sylvestris L  است. و در فارسی با نام های دیگری همچون پین دیره، خطمی کوچک، گیاه توله، ملوخیا، ختمی مشک بو، خبازی، حباجی و خیرو نیز شناخته می شود.

گیاه پنیرک بومی ایران  و از هم خانواده های ختمی است. پنیرک گیاهی علفی است که قد آن به زحمت به 60 سانتی متر می رسد و اغلب به صورت خودرو رشد می کند و گلهای کوچک سرخ و یا بنفش دارد. این گیاه دارویی ارزش غذایی بالایی دارد که همین موضوع آن را موثر در درمان بیماری ها کرده است.

در منابع طب سنتی آمده است که پنیرک سه نوع است:

1. بستانی
2. بری
3. صغیربری (که این نوع، نوع اصلی و در دسترس پنیرک است)

از پنیرک به صورت تازه و خشک شده استفاده می کنند. همچنین روغن پنیرک و عرق پنیرک استفاده های درمانی بالایی دارند.

طبع پنیرک چگونه است؟

طبع پنیرک سرد است اما میزان سردی آن کم و نزدیک به اعتدال است. به همین دلیل استفاده از پنیرک برای همه گروه های مزاجی مفید است و اگر در مصرف آن اندازه رعایت شود، می تواند همه افراد را از طبع و خواص خود بهره مند کند. پنیرک باعث رقیق شدن اخلاط اضافه در بدن و دفع آنها می شود.

خواص پنیرک در طب سنتی ایرانی و اسلامی

1. از روغن پنیرک در تهیه لوازم آرایشی استفاده می شود.
2. روغن پنیرک برای بهبود وضعیت پوست های خشک و آسیب دیده بسیار مفید است.
3. روغن پنیرک موجب بهبود زخم و خراشیدیگی می شود.
4. پنیرک برای درمان بیماری ها و نارسایی های کلیه بسیار مفید است.تقویت کننده مثانه است.
5. سوزش ادرار و عفونت مثانه را برطرف می کند.
6. تورم دهان و گلو را بهبود می بخشد.
7. تقویت کننده رحم در بانوان است.
8. ملین و اعتدال دهنده مزاج است.
9. ادرار آور و تب بر است.
10. ضد التهاب است.
11. برای مادران شیرده باعث افزایش شیر می شود.
12. در درمان سرفه، گلو درد، خارش گلو … موثر است.
13. محل نیش و گزش حشرات را التیام می بخشد.
14. در درمان سنگ گلیه موثر است.
15. یبوست را درمان می کند.
16. در تسکین و درمان درد دندان موثر است.
17. بی خوابی و بدخوابی را کاهش می دهد.
18. بازکننده مجاری کبد است.
19. در درمان زخم معده مفید است.
20. برای درمان یرقان مفید است.
21. تخم پنیرک به علت داشتن لعاب بالا برای درمان سرفه های خشک موثر است.
22. تقویت کننده روده است و دردهای آن را تسکین می دهد.
23. برگهای تازه پنیرک سرشار از آهن و روی است و برای مادران باردار و شیرده مفید و تقویت کننده است.
24. در درمان زکام و گرفتگی صدا مفید است.
25. برای ورم مقعد و تسکین بواسیر تقویت رحم و… می توان در تشت حاوی دم کرده پنیرک نشست.

دمنوش پنیرک و گل ختمی

یکی از مشورترین دمنوش هایی که در زان بیماری و سرماخوردگی استفاده می شود، دمنوش پنیرک و گل ختمی است. ایندمنوش به خاطر خواص ضد التهابی که دارد، مشکلات تنفسی در زمان سرماخوردگی را کاهش می دهد. همچنین باعث کاهش تب می شود.

دم کرده پنیرک و ختمی اگر با مقداری گل محمدی مخلوط شود، در درمان عفونت های زنانه موثر است و می توان از آن به صورت آبزن در زمان شست و شو استفاده کرد.

خواص پنیرک برای سنگ کلیه

مبتلایان به سنگ کلیه و افرادی که کلیه های سنگ ساز دارند، حتما نام پنیرک را زیاد شنیده اند. پنیرک برای مشکلات کلیه بسیار کمک کننده است.

برای درمان سنگ کلیه و کمک به دفع آن، می توان روزانه عرق پنیرک نوشید. عرق پنیرک درد مثانه را نیز کاهش می دهد.

ماساژ روغن پنیرک بر پهلو ها و شکم و زیر شکم و مثانه نیز به دفع آسان تر سنگ کلیه کمک می کند.

 در زمان دفع سنگ، که درد زیاد است، دمنوش پنیرک و بابونه به تحمل درد کمک می کند.

بهترین روش تهیه این دمنوش این است که مقدار دوقاشق بابونه و دوقاشق پنیرک را در قوری ریخته و آب جوش بریزید واجازه دهید تا دم بکشید. سپس یک قاشق رغن زیتون به آن اضافه کرده و قبل از وعده های غذایی بنوشید. این دمنوش هم موجب تسکین درد می شود و هم موجب دفع سریع و آسان سنگ ها.

 خواص شربت پنیرک

شربت پنیرک در تابستان زیاد استفاده می شود. این شربت خنک و خوش طعم و دلچسب است و گرما را از تن بیرون می کند. اما در کنار این طعم خوب، خواص جالبی نیز دارد که از جمله آن می توان به درمان گرمازدگی، تب بر بودن، تقویت گلو و مجاری تنفسی، تحریک اشتها، کاهش حرارت بدن، درمان سرفه و سرماخوردگی و… اشاره کرد.

برای تهیه شربت پنیرک می توانید به این شکل عمل کنید:

مقداری گل پنیرک تمیز را همراه با یک قاشق چایخوری تم شربتی در ظرفی ریخته و با آب سرد بخیسانید. برای شیرین کردن آن می توانید از عسل یا شکر کمک بگیرید. سپس به آن مقداری یخ اضافه کرده و طعم خوش آن را با اضافه کردن مقداری گلاب یا زعفران دوچندان کنید. می توانید در ترکیب شربت پنیرک به دلخواه خود از عرق نعنا، عرق بیدمشک یا عرق بهارنارنج نیز کمک بگیرید.

مضرات و موارد منع مصرف پنیرک

گل پنیرک برای افراد مبتلا به دیابت به دلیل تاثیر ناگهانی بر سطح قندخون مضر است. پنیرک با داروهای کاهش قند خون تداخل دارد و باعث افت اگهانی قند خون می شود که برای بیماران دیابتی بسیار خطرناک است.

افرادی که مبتلا به آلرژی هستند یا به گیاهان دارویی حساسیت نشان می دهند، باید با احتیاط و تست پنیرک مصرف کنند.

استفاده از پنیرک در دوران بارداری توصیه نمی شود.

زیاده روی در مصرف پنیرک باعث اختلال در عملکرد معده می شود.

مصلح پنیرک چیست؟

خوردن کمپوت میوه ها با گل پنیرک اثر مصلح بر این گیاه دارد.

رب میوه ها نیز می توانند مصلح خوبی برای پنیرک باشند.

استفاده از ادویه های گرم نیز طبع و خواص پنیرک را بهبود می بخشد.

در دمنوش پنیرک از دارچین و گل محمدی استفاده کنید.