خاکشیر از نظر طب قدیم ایران گرم و مرطوب است. قسمت مورد استفاده این گیاه دانه آن است، ولی گاهی از برگ و ساقه گلدار آن نیز استفاده می‌شود.
برگ و گل گیاه خاکشیر غنی از ویتامین «ث» است و جوشانده آن بسیاری از علائم سرماخوردگی را بهبود می‌بخشد و به عنوان تب بر عمل می‌کند.
روی دانه‌های خاکشیر را لایه‌ای از موسیلاژ (لعاب) پوشانیده است که با قرار گرفتن خاکشیر در آب و جذب رطوبت، این لایه حجیم شده و آب را در خود نگه می‌دارد؛ به همین دلیل از قدیم خاکشیر به صورت شربتی برای رفع عطش و گرمازدگی به خصوص در مناطق گرم و خشک مورد استفاده بوده است. دانه خاکشیر نه تنها برای درمان گرمازدگی مفید است بلکه سنگ کلیه، التهاب کلیه، گرفتگی صدا و جوش پوست از اختلالاتی است که خاکشیر در درمان آن مفید است.
در گذشته از جوشانده این دانه برای درمان زخم استفاده می‌کرده اند زیرا، این گیاه التیام دهنده زخم و جراحات می‌باشد. دانه‌های خاکشیر ضدعفونی کننده بوده و در دفع انگل از بدن بسیار موثر می‌باشد.
در چین از تخم خاکشیر بعنوان ملین، تب بر و تسکین التهابات پوست از جمله کهیر استفاده می‌شود. در هندوستان نیز از تخم آن برای نرم کردن سینه و در موارد برونشیت بعنوان تب بر و در موارد اسهال خونی برای دفع کرم معده استفاده میکنند. حکمای طب سنتی ایران معتقدند که خاکشیر برای تقویت معده و هاضمه و برای کاهش علائم برخی بیماری‌ها مثل سرخجه، سرخک، آبله و مخملک مفید است، جوشانده آن جهت رفع اسهال‌های ساده، دفع خلط سینه، بهبود برونشیت مزمن و بو داده آن جهت بهبود اسهال‌های سخت موثر است.
نتایج تحقیقات نشان دادند که خاکشیر با اثر احتمالی بر روند زایمان، به شکل آماده نمودن دهانه رحم، باعث افزایش احتمال زایمان واژینال می‌شود؛ لذا توصیه می‌گردد با توجه به اینکه مصرف خاکشیر دردوران بارداری منع مصرف ندارد در زنان باردار جهت تسهیل زایمان استفاده شود.
امروزه ثابت شده که خاکشیر دارای برخی خواص ضد سرطانی نیز می‌باشد. این گیاه همچنین ادرارآور است و التهاب کلیه را برطرف می‌کند. خاکشیر برای رفع گرفتگی صدا و کاهش التهابات پوستی بسیار مفید بوده و توصیه می‌شود افرادی که از جوش‌های پوستی رنج می‌برند روزانه یک لیوان خاکشیر را به صورت ناشتا مصرف کنند.
چه کسانی نباید خاکشیر بخورند
بعضی از افراد هنگامی که خاکشیر می‌خورند ممکن است دچار سردرد یا سرگیجه بشوند که برای جلوگیری از این حالت توصیه می‌شود این افراد خاکشیر را به همراه کتیرا مصرف نمایند.
منبع:آفتاب
