دلایل یبوست و راههای درمان آن در طب سنتی و طب نوین، متعدد است اما شاید نقطه مشترک همه آنها رعایت اصول تغذیه، تحرک و دوری از استرس باشد. طب ایرانی از دفع مواد زائد بدن با عنوان استفراغ نام برده که یکی از مهمترین راههای دفعی بدن از طریق دستگاه گوارش است اما دفع نامناسب از این طریق، بیماری یبوست نام دارد.
یبوست چیست؟
یبوست را 'ام امراض' یعنی مادر بیماری ها نامیده اند و در بسیاری از منابع طب جدید، دفع کمتر از سه بار در هفته، یبوست واقعی در نظر گرفته میشود حال آنکه در دیدگاه طب ایرانی دفع باید مطابق با وعده های غذایی اصلی هر فرد صورت گیرد.
طب ایرانی معتقد است دفع کمتر از 2 بار در روز و هرگونه سختی و احساس فشار در زمان دفع، یبوست است و با توجه به این نکته، آمار یبوست درجامعه ما بسیار بالا خواهد بود.
علت اصلی یبوست، ناشناخته است
یبوست از جمله مشکلات شایع گوارشی به خصوص در جوامع صنعتی است.
یبوست ممکن است ساختاری و عملکردی باشد، به غیر از دوره نوزادی، شایع ترین علت یبوست عملکردی است که به آن ایدیوپاتیک یا 'با علت ناشناخته' هم گفته می شود.
یبوست، عملکردی غیرپاتولوژیک، بیشتر به علت حرکت روده ای دردناک و در نتیجه نگه داشتن مدفوع برای جلوگیری از یک اجابت مزاج ناخوشایند است.
از استرس و نگرانی دوری کنید تا به یبوست مبتلا نشوید
صنعتی شدن، تغییر رژیم غذایی و بی حرکتی منجر به افزایش یبوست در جامعه شده و مطالعات حاکی از آن است که بین اختلالات حرکتی دستگاه گوارش مثل یبوست مزمن و استرس های روانی از قبیل افسردگی و نگرانی نیز ارتباط وجود دارد.
در طب ایرانی به یبوست، اعتقال بطن گفته می شود؛ البته منظور از اعتقال بطن نوعی از یبوست است که در آن مدفوع به علل مختلف سفت شده و به علت سختی مدفوع، عبور آن از مجاری گوارشی به سختی صورت میگیرد.
نوع دیگری از یبوست وجود دارد که به دلیل تنبلی دستگاه گوارش ایجاد می شود، این نوع یبوست معمولا ناشی از غلبه سردی بر امعا یا روده و معده است که در حالت شدید آن سردی به کبد نیز کشیده شده و در این حالت اصطلاحا حصر بطن ایجاد می شود.
کمترین تغییرات در زندگی از جمله استرس های روانی، مسافرت و کاهش فیبر غذایی روزانه را موجب خشکی مدفوع و به دنبال آن درد و فشار هنگام اجابت مزاج اعلام کرد.
وقتی مواد دفعی در زمان مناسب از روده ها خارج نشود امکان بازجذب و بازگشت آنها به دستگاه گردش خون وجود دارد، یبوست هم به دلیل ایجاد حس ناخوشایند و هم به دلیل دفع نشدن مواد زاید، علاوه بر تاثیرات منفی جسمی می تواند به شدت بر حالات روانی فرد نیز اثر منفی بگذارد.
داروهای رایج، درمان قطعی یبوست نیستند
داروهای رایج، درمان قطعی یبوست نیستند و به محض قطع آنها شاهد برگشت یبوست هستیم ضمن آنکه بسیاری از این داروها با عوارضی چون نفخ و تهوع همراه هستند و تاثیر آنها به تدریج کاهش می یابد.
در طب سنتی، یبوست یک بیماری مجزا در نظر گرفته نمی شود و در واقع یبوست نشانه ای است که وجود اسباب بیماری و از میان رفتن اسباب سلامت در فرد را نشان می دهد.
وی از جمله دلایل دیگر یبوست را خشکی غذاها، کمی صرف طعام، استفاده بیش از حد از مدرات (ادرار آور)، کثرت تعریق،
حرارت هوا و فعالیت ورزشی شدید و زیاد اعلام کرد.
راه درمان چیست؟
ابتدا باید با اصلاح سبک زندگی، اتخاذ تدابیر غذایی و رفع مشکلات روحی آغاز کرد.
برای شکسته شدن سیکل معیوب یبوست باید فرد در فواصل معین، بدون تنش به دستشویی برود تا رفته رفته عادت زور زدن و نگهداری مدفوع از میان برود، این توصیه به خصوص در سن یادگیری دستشویی رفتن، در زمان شروع مدرسه، مسافرت و بیماری بسیار مهم است ضمن آنکه باید عادات نادرست تغذیه ای و بی تحرکی اصلاح شود.
داشتن یک برنامه غذایی منظم، بدن را برای ایجاد هماهنگی در هضم، جذب و دفع مواد زائد یاری می دهد.
دفع را به تعویق نیندازیم
برخی از والدین، فرزندان خود را از استفاده از سرویس های بهداشتی مهد کودک ها یا مدارس به دلیل ترس از آلودگی منع می کنند و کودک مجبور به خودداری شده و این امر به مرور موجب اخلال در حرکات طبیعی روده و ایجاد یبوست می شود.
برخی کودکان که از ابتدا مدفوع سفت دارند به دلیل ترس از درد هنگام دفع، از این کار خودداری می کنند و در نتیجه دچار تشدید یبوست اولیه خواهند شد که در این شرایط باید تحت نظر یک متخصص درمان یبوست انجام شده و در صورت لزوم از مشاوره های روانی نیز بهره گرفت.
یکی از روش های کمک به کاهش یبوست ، ماساژ مداوم کف پا و شکم است، ماساژ کف پا با انگشتان دست یا به کمک وردنه قابل انجام است، ماساژ شکم نیز به صورت دورانی و با روغن های مناسب مثل کرچک در جهت عقربه های ساعت انجام میشود.
چی نخوریم؟
از مصرف غذاهای خشکی آور و یبوست زا مانند عدس، موز نارس، میوه های ترش و قابض، بادمجان، گوشت های مانده، نمک سود، قهوه، نسکافه، ترشی ها، ماکارونی، لازانیا، قارچ، غذاهای آماده و کنسروی، غذاهای حاوی مواد نگهدارنده، مواد غذایی شور یا پر ادویه و پنیرهای کهنه بر حذر داشت.
دوری از موقعیت های استرس زا یا خشم آور توصیه کرد و با اشاره به اینکه نباید ورزش را فراموش کنید، مردم را به ورزش های معتدل مثل پیاده روی ،دوچرخه سواری و بالا رفتن از پله برای تقویت عضلات روده و جلوگیری از یبوست، دعوت کرد.
آش و کدو فراموش نشود
آش ساده طبی با استفاده از گوشت های لطیف نظیر بلدرچین یا سینه مرغ محلی ،
سبزیجاتی نظیر جعفری، شوید،اسفناج و کمی گشنیز و شنبلیله،
برنج، کمی ماش پوست گرفته درست می شود که باید در انتهای پخت آن روغن زیتون،روغن بادام شیرین یا روغن کنجد و مقداری نمک افزوده شود.
همچنین در صورت احساس حرارت یا خشکی زیاد در بدن، کدوی خورشتی یا آلوی بخارا و درصورت احساس سرما یا وجود نفخ، زیره نیز اضافه می شود که این غذا تقریبا بی مزه بوده و نباید طعم شوری، ترشی یا تندی غالب داشته باشد.
منبع:اقتصادآنلاین
