در همین ابتدا باید تکلیفمان را با این موضوع روشن کنیم که شیر نخوردن نوزاد با عدم توانایی نوزاد در شیر خوردن متفاوت است. شیر نخوردن یا امتناع از شیر خوردن پدیده ای است که از 4 ماهگی به بعد و به دلایل مختلف در طول دوران شیرخوارگی ممکن است اتفاق بیافتند. اما عدم توانایی نوزاد در شیرخوردن، غالبا مربوط به روزهای ابتدایی تولد است که نوزاد به دلیل ضعف جسمی یا ضعف عضلات فک و یا بزرگ یا کوچک بودن سینه مادر صورت می گیرد و با کمی ممارست و گذشت زمان قابل حل است.
شیر نخوردن نوزاد یا امتناع از شیر خوردن توسط نوزاد که گاهی با عنوان اعتصاب شیر توسط نوزاد نیز مطرح می شود، برای مادران بسیار دردناک و آزاردهنده است و اعتماد به نفس و روحیه مادران را سخت تحت تاثیر قرار می دهد. معمولا اعتصاب شیر خواران بین 2 تا 5 روز طول می کشد و پس از آن نوزاد مثل قبل شروع به خوردن شیر مادر می کند.
اما برخی از مادران به محض مواجه شدن با شیر نخوردن نوزادشان، تصور می کنند که دوران شیردهی به پایان رسیده و هیچ تلاشی برای حل این موضوع نمی کنند و به اصطلاح نوزاد خود را از شیر می گیرند. باید این را بدانید که این اتفاق موقتی است و با پیدا کردن دلیل ۀن، می توان خیلی زود آن را حل کرده و به روال سابق برگردند.
این پدیده دلایل متفاوتی دارد که در ادامه برخی از آنها را خواهید خواند.
همچنین در این مقاله با راه های درمان شییر نخوردن نوزاد آشنا می شوید.
دلایل شیر نخوردن نوزاد
- دندان درآوردن: ممکن است نوزاد در آغاز راه دندان درآوردن باشد. در این مسیر نوزاد دچار درد و سوزش شدید در لثه ها می شود که شیرخوردن را برای او ازاردهنده می کند و ترجیح می دهد شیر نخورد! همچنین ممکن است نوزاد سینه مادر را گاز گرفته و با واکنش شدید مادر (داد زدن، جیغ زدن، کشیدن ناگهانی سینه و...) رو به رو شده باشد و از آن به بعد از شیر خوردن واهمه داشته باشد.
- بوها: گاهی اوقات نوزادان نسبت بوی تن مادر واکنش نشان می دهد. ممکن است بوی عطرف شامپو و صابونف دئودورانت ها، شوینده لباسها و... برای نوزاد خوشایند نباشد. به همین دلیل توصیه می شود کمتر از خوشبو کننده ها استفاده کنید و به طور ناگهانی شوینده های بدن و البسه خود را تغییر ندهید.
- بحران ها: تغییرات ناگهانی در روال عادی زندگی مانند سفرها، تغییر در ساعات شسردهی، تنش های عصبی ناگهانی، غم و افسردگی، استرس و... می تواند بر طعم و کیفیت شیر اثر بگذارد و باعث امتناع نوزاد از شیر خوردن شود.
- کولیک، دل درد و رفلاکس: گاهی اوقات دلیل شیر نخوردن نوزاد، ناراحتی ها و اختلالات گوارشی و فیزیکی نوزاد است. دل درد های کولیکی، رفلاکس و گرفتگی و عفونت بینی یا گوش ها، عدم تخلیه کامل گاز معده (آروغ زدن) زخم و برفک دهان نوزاد و... باعث ناراحتی و بی قراری نوزاد و امتناع او از شیر خوردن می شود.ریفلاکس گاستروازوفاژیال (برگشت از معده به مری) از بیماری هایی است که شیر خوردن نوزاد را به شدن تحت تاثیر قرار می دهد.
- بیماری ها: سرماخوردگی، آنفلوآنزا و سایر عفونت ها در بدن نوزاد که باعث گرفتگی مجاری اصلی تنفسی نوزاد می شوند، شیر خوردن او را با مشکل مواجه می کنند. بیماری های دیگری مانند مشکلات معده، اسهال، یبوست نوزاد، نفخ و بیماری های تنفسی و.. نیز می تواند باعث شیر نخوردن نوزاد شود.
- واکسن ها: تعجب نکنید! نوزاد شما می تواند قهر کند! گاهی اوقات نوزادان در اعتراض به دردی که در اثر تزریق واکسن ها می کشند، اعتصاب غذا می کنند! این موضوع که نوزادان دست کم بعد از یکی از واکسن های دوره ای خود، از شیر خوردن امتناع می کنند بسیار شایع است! تب و بی حالی و مصرف مسکن ها و تب برها بعد از تزریق واکسن نیز باعث بی رمقی نوزاد و امتناع او از شیر خوردن می شود.
- تغییرات هورمونی: تغییرات هورمونی بدن مادر باعث تغییر ناگهانی طعم شیر می شوند. اولی پریود بعد از زایمان، مصرف قرص اورژانسی پیشگیری از بارداری، تغییر در عملکرد غده تیروئید و... می توانند باعث تغییر در شیر مادر شوند. این موضوع نیز می تواند یکی از دلایل شیر نخوردن نوزاد باشد.
درمان شیر نخوردن نوزاد
اولین راه حل برای درمان شیر نخوردن نوزاد، خسته نشدن است! نباید نا امید شوید و باید با صبر و حوصله حتی در مقادیر بسیار کم شیردهی را ادامه دهید. غالبا با توقف یا کاهش شیر خوردن نوزاد در این دوره مادران دچار درد و تورم سینه ها در اثر تجمع شیر می شوند. این نکته بسیار مهم است که شما هر روز سینه ها را دوشیده و شیر آن را تخلیه کنید. می توانید شیر را در یخچال نگه داشته و با شیشه یا سرنگ یا هر وسیله دیگر به نوزاد خود بخورانید.
نباید شیر دادن با سینه را ترک کنید. حتی اگر شیر را با شیشه به نوزادتان می دهید یا از شیر خشک استفاده می کنید، حتما باید شیردهی با سینه را نیز انجام بدهید. حتی اگر نوزاد امتناع کند، شما باید مکرر و به دفعات سینه خود را به دهان او نزدیک کرده و برای شیردهی از سینه تلاش کنید.
برخی نوزادان در بیداری از شیر خوردن امتناع می کنند اما همین که به خواب می روند، سینه را می گیرند. در این صورت مادر باید شیردهی در خواب را به صورت کامل و تا خالی شدن شیر هر دو سینه ادامه دهد تا شیر نخوردن نوزاد در طول زمان بیدار بودن را جبران کند.
شیردهی در محیط امن
برخی نوزادان نسبت به عوامل و محرک های بیرونی حساس ترند. مثلا ممکن است با شنیدن صدای تلویزیون، صدای پرندگان، بوق ماشین ها و... حواسشان پرت شده و دست از شیر خوردن بکشند. برای این دسته از نوزادان توصیه می شود که مادر، محیطی امن و مخصوص در خانه برای شیردهی انتخاب کند و همیشه شیردهی نوزاد را در آن مکان انجام دهد. در این محیط باید عوامل حواس پرت شدن نوزادتان را حذف کنید و محیط ایده آل او برای شیر خوردن را فراهم کنید.
عدم اجبار
گفتیم که شیردهی با سینه را ترک نکنید اما این موضوع به معنی اجبار کردن نوزاد نیست. نباید سینه را به زور دردهان طفل خود قرار دهید. نباید تنش های ذهنی و ناراحتی خود را سر نوزادتان خالی کنید. نباید در حین شیردهی و تلاش برای شیردهی گریه کنید یا فریاد بزنید.
شرایط کلی نوزاد را چک کنید
مادران معمولا پس از گذشت چند ماه اولیه بعد از تولد فرزندان متوجه میزان اشتها و میل نوزاد خود می شوند. بنابراین نباید تلاش کنند که بیش از ظرفیت و میل نوزاد به او شیر بدهند!
برخی نوزادان در پوزیشن های خاصی شیر می خورند و تغییر پوزیشن شیردهی برایشان خوشایند نیست.
باید قبل از شیردهی بینی و گلوی نوزاد را چک کنید و از عدم گرفتگی آنها اطمینان پیدا کنید.
شیردهی در حال حرکت
در مواردی که شیر نخوردن نوزاد به دلیل لجبازی و قهر و در اثر استرس ها و تنش ها صورت می گیرد، شیردهی در حال حرکت می تواند موثر باشد. تکان خوردن به صورت گهواره وار یا راه رفتن می تواند مجددا شیر خوردن را برای نوزاد جذاب کرده و باعث بازگشت او به سینه مادر شود.
تماس پوستی و در آغوش گرفتن
نوزاد خود را از محبت سیراب کنید. مرتب با او تماس پوستی داشته باشید. صورت و دستهای او را نوازش کرده و ببوسید. او را مرتب در آغوش بگیری و از گرمای وجود خود به او بدهید. در حین تلاش برای شیردهی سعی کنید بدون لباس این کار را بکنید تا بدن شما و دلبندتان بیشترین تماس را با هم داشته باشند.
همچنین می توانید شیردهی در حمام را نیز امتحان کنید. تماس پوستی و در آغوش گرفتن نوزاد به اندازه کافی باعث تعدیل هومون های بدن مادر و کودک می شود و تمایل نوزاد به شیر خوردن را افزایش می دهد.
توجه به تغذیه
مادران شیرده باید نسبت به تغذیه خود حساس و دقیق باشند. برخی خوراکی ها باعث نفخ و دل درد نوزاد می شوند، برخی طعم و بوی شیر مادر را تحت تاثیر قرار می دهند و برخی میزان شیر مادر را کم می کنند. همه این موارد در شیر نخوردن نوزاد موثر هستند. بهتر است مادران در دوران شیردهی نسبت به مصرف مواد مغذی و شیرافزا توجه بیشتری داشته باشند و از مصرف مواد مضر و غیر ضروری اجتناب کنند.
