گیاه شاه پسند (نام علمی : Verbena officinalis) که به نام گیاه صلیب نیز شناخته شده از گیاهان دارویی چند ساله متعلق به خانواده شاه پسندیان است که برگ های لوبی شکل و دندانه دار و گل های ابریشمی به رنگ بنفش کم رنگ دارد.
شاه پسند از گیاهان مشهور بومی اروپا و آسیا است که بیش از 20 ترکیب گیاهی مفید از جمله گلیکوزیدهای ایریدوئید، فلاونوئیدها و تری ترپنوئیدها را در خود گنجانده و به عنوان یک گیاه دارویی ضد سرطان، آرامش بخش، ضد تشنج و ضد میکروبی در سراسر دنیا شناخته شده است.
طبع گیاه شاه پسند چیست؟
چنانچه در رابطه با طبع گیاه شاه پسند سوالاتی نظیر: طبع گیاه شاه پسند چیست؟ و یا، طبع گیاه شاه پسند گرم است یا سرد؟ و یا حتی، طبع گیاه شاه پسند تر است یا خشک؟ سوالاتی برای شما پیش آمده است، خوب است بدانید که طبع گیاه شاه پسند سرد و خشک است.
بنابراین گیاه شاه پسند برای گرم مزاجان مناسب بوده و توصیه می شود سرد مزاجان در مصرف آن دقت نموده و حتما آن را با مصلحاتش مصرف کنند.
خواص فوق العاده ی گیاه شاه پسند
به طور کلی خواص شاه پسند شما موارد زیر میشوند:
- قابض و ضد تشنج است.
- برای از بین بردن آب آوردگی بدن مفید است و بدین منظور باید آن را با ملاس چغندر خورد.
- برای تقویت قلب مفید است.
- خون را تمیز و تصفیه می کند.
- عرق آور است.
- مقدار شیر را در مادران شیرده زیاد می کند.
- کرم معده را کشته و از بین می برد.
- خلط آور است.
- برای برطرف کردن سرماخوردگی مفید است.
- کمبود ویتامین C را درمان می کند.
- برای درمان ناراحتی های پوستی مفید است.
- بیماری زردی را برطرف می کند.
- برای رفع خونریزی لثه مفید است.
- سنگ کلیه و مثانه را خارج می سازد.
- برای ورم مخاط دهان و گلو، جوشانده آن را غرغره کنید.
- کمپرس آن را روی ضرب دیدگی بگذارید.
- زخم و بریدگی ها را با ضماد آن درمان کنید.
شاه‌پسند برای رفع مشکلات گوارشی
شاه‌پسند مشکلاتی از قبیل نفخ و احساس سنگینی را برطرف کرده و به بهبود عملکرد کبد کمک میکند. این گیاه برای برطرف کردن حالت تهوع و یا استفراغ نیز مفید است.
یک ساشه از این گیاه (معادل حدود یک قاشق غذاخوری) را در یک فنجان آب جوش ریخته و اجازه دهید به مدت 10 دقیقه دم بکشد. می‌توانید روزانه تا 2 فنجان از این دمنوش را بعد از وعده‌های اصلی میل کنید.همچنین می‌توانید 2 قطره از روغن گیاهی یا همان افشره‌ی خوراکی این گیاه را در یک قاشق غذاخوری روغن زیتون یا عسل چکانده و در دهان بگذارید.
بهتر است این کار را بعد از غذا، یا صبح به صورت ناشتا و یا هر زمانی که به مشکل بر می‌خورید انجام دهید. توجه داشته باشید که مصرف روغن گیاهی برای خانم‌های باردار و شیرده مورد منع مصرف دارد. بچه‌های کوچک و همچنین خانم‌هایی که در چهار ماهه‌ی اول بارداری هستند نباید از روغن‌های گیاهی خوراکی استفاده کنند.
شاه‌پسند برای خواب راحت
شاه‌پسند آرامبخش است و باعث خواب راحت میشود.50 گرم برگ و گل شاه‌پسند را در یک لیتر آب سرد بریزید و بگذارید تا بجوشد. سپس زیر شعله را خاموش کرده و اجازه دهید به مدت 10 دقیقه دم بکشد. محلول را صاف کنید.
اگر بی‌خوابی‌تان با تب و یا گلو درد همراه است توصیه می‌کنیم به مدت یک هفته هر شب یک ساعت قبل از خواب از این دمنوش میل کنید. اگر بی‌خوابی‌تان مربوط به استرس و تنش‌های روحی است به مدت 2 تا 3 هفته هر شب یک ساعت قبل از خواب 1 فنجان از آن نوش جان کنید.
توجه داشته باشید اگر بیخوابی منشأ روحی داشته باشد یعنی اگر استرس و فشارهای روحی بی‌خوابتان کرده است می‌توانید از حمام شاه‌پسند نیز استفاده‌ی لازم را ببرید.
برای این کار لازم است 200 گرم برگ و گل شاه‌پسند را در یک لیتر آب به مدت 10 دقیقه بجوشانید و محلول را صاف کرده و به آب وان اضافه کنید. توجه داشته باشید که استفاده از این گیاه برای خانم‌های باردار توصیه نمی‌شود.
شاه‌پسند برای داشتن نفس خوشبو
شاه‌پسند معطر برای برطرف کردن بوی بد دهان موثر است. یک قطره روغن گیاهی (افشره‌ی خوراکی) شاه‌پسند را روی یک حبه قند چکانده و در دهانتان بگذارید.
البته اگر باردار هستید به خصوص در چهار ماه اول بارداری نباید از این روغن‌های گیاهی استفاده کنید. همچنین حواستان باشد استفاده از این روغن‌های گیاهی برای بچه‌های کوچک نیز مورد منع مصرف دارد.
شاه‌پسند برای مقابله با آنفلوانزا
گیاه شاه‌پسند برای رفع آنفلوانزا موثر است. چون حاوی ترکیباتی است که باعث تقویت سیستم ایمنی بدن شده و با تب و التهاب‌های بدن مقابله میکند. در نتیجه گلو درد را نیز از بین می‌برد.
1.5 گرم گیاه خشک شاه‌پسند را با 1 فنجان آب جوش به مدت 10 دقیقه دم کنید. می‌توانید به مدت یک هفته روزانه 2 فنجان از این دم کرده نوش جان کنید. توجه داشته باشید که مصرف شاه‌پسند برای خانم‌های باردار توصیه نمی‌شود.
شاه‌پسند آرامبخش است.
شاه‌پسند برای مقابله با استرس و اضطراب فوق‌العاده است.
می‌توانید زمانی که تحت فشارهای روحی روانی هستید و یا بیخوابی به سرتان میزند از آن استفاده کنید.
شاه‌پسند برای مقابله با کمردرد و روماتیسم
گیاه شاه‌پسند خواص ضدالتهابی دارد و برای تسکین دردهای روماتیسم و کمردرد مفید است.
دو مشت گیاه شاه‌پسند را خرد کنید و در یک فنجان سرکه سیب به مدت 10 دقیقه بجوشانید. ترکیب را در یک پارچه تمیز پهن کرده و شب‌ها به مدت 15 دقیقه روی مناطق دردناک بگذارید. بهتر است مرهمتان تا حدامکان گرم باشد.
شاه‌پسند برای بهبود خراش‌ها و ترک‌های پوست
شاه‌پسند گیاهی با خواص نرم‌کنندگی است که باعث بهبود جای زخم شده و تسکین دهنده است. برای همین هم به درمان ترک‌خوردگی و خراش‌ها و جراحات سطحی کمک میکند.
یک مشت گیاه شاه‌پسند خشک را در یک فنجان کوچک آب جوش ریخته و به مدت 10 دقیقه بجوشانید. یک گلوله پنبه را به آن آغشته کرده و روزانه دو تا سه مرتبه روی ترک‌خوردگی و خراش‌های پوستی بکشید.
ضد تومور
به نظر می رسد گلیکوزیدها، تری ترپنوئیدها و روغن های ضروری موجود در شاه پسند به کاهش رشد تومورها کمک کرده و باعث مرگ سلول های سرطانی می شوند.
از جمله روغن های ضروری موجود در این گیاه می توان به سیترال اشاره کرده که خاصیت ضد سرطانی دارد.
محافظت از سلول های عصبی
گفته شده عصاره شاه پسند می تواند به کاهش علائم برخی مشکلات عصبی و مغزی کمک کند و مانع از بین رفتن سلول های عصبی در بیماری آلزایمر شود.شاه پسند حاوی نوعی گلوکوزید به نام وربنالین یا کورنین است که به بهبود آسیب مغزی بعد از سکته کمک کرده، با رشد عروق خونی جدید در مغز باعث اکسیژن رسانی بهتر شده و عملکرد میتوکندری را بهبود می بخشد.
میتوکندری مسئول تولید انرژی در سلول ها می باشد و برای این منظور به اکسیژن نیاز دارد، بدون اکسیژن کافی تولید انرژی کاهش یافته و باعث بروز مشکلات در فعالیت سلولی شده که می تواند به بیماری های سیستم عصبی منجر شود در حالی که وربنالین با تامین انرژی و خون کافی برای مغز به بهبود عملکرد میتوکندری و مغز کمک می کند.
ضد میکروب
شاه پسند احتمالا از بدن در برابر باکتری ها و قارچ هایی که در برابر آنتی بیوتیک ها مقاوم شده اند محافظت کرده و خاصیت ضد باکتریایی عصاره آن با باکتری های استافیلوکوکوس اورئوس، ای کولای و سالمونلا تیفی که عامل برخی بیماری های عفونی هستند مقابله می کند.
خاصیت ضد میکروبی این گیاه به روغن ضروری سیترال موجود در آن بر می گردد و ترکیباتی همچون فلاونوئیدها نیز اثر آن را افزایش می دهند زیرا اتصال باکتری به میزبان را مهار کرده و سمیّت آن ها را خنثی می کنند.
مضرات و منع مصرف های گیاه شاه پسند
شاه پسند، گیاهی سالم و بدون ضرر برای افراد مختلف است؛ اما باید توجه داشته باشید که زیاده روی در مصرف هر گیاه دارویی میتواند عوارضی را به دنبال داشته باشد.
این در حالی است که، با مصرف به اندازه ی این گیاهان، نه تنها عوارضی پیش نخواهد آمد، بلکه برای شما مفید واقع خواهند شد؛ اما چنانچه در مصرف هر نوع گیاه دارویی زیاده روی کنید، امکان دارد تمامی مزایای آن، به معایب تبدیل شود.
بنابراین، مضراتی که در ادامه برای گیاه شاه پسند بیان خواهیم کرد، به دلیل مصرف بیش از اندازه ی این گیاه دارویی، و یا به دلیل حساسیت برخی افراد به گیاه شاه پسند خواهد بود. این عوارض و ممنوعیت ها شامل موارد زیر میشوند:
- خوردن زیاد این گیاه ضربان قلب را كم می كند و باعث تحریك روده ها و رحم می شود. بنابراین كسانی كه ناراحتی قلبی دارند و یا خانم های باردار باید در خوردن آن احتیاط كنند.
- مصرف عصاره این گیاه در دوران بارداری می تواند به اختلال در افزایش وزن و ناهنجاری های استخوانی در جنین منجر شود به همین دلیل توصیه می شود خانم های باردار از شاه پسند و همه محصولات حاوی این گیاه اجتناب کنند.
- مشخص نشده که آیا ترکیبات موجود در این گیاه از شیر مادر به نوزاد منتقل می شود یا خیر، بنابراین مادران شیرده ممکن است برای اطمینان از سلامت نوزاد خود ترجیح دهند از مصرف این گیاه اجتناب کنند.
- به نظر می رسد نوشیدن دمنوش شاه پسند به همراه وعده غذایی ممکن است جذب آهن را تا 59 درصد کاهش دهد، بنابراین افراد مبتلا به کم خونی یا کمبود آهن نباید از آن استفاده کنند.
- محتوای ویتامین K موجود در این گیاه ممکن است با داروهای رقیق کننده خون مانند وارفارین تداخل داشته باشد و اثر این داروها را کاهش دهد.
مصلحات گیاه شاه پسند
با توجه به طبع سرد گیاه شاه پسند، توصیه میشود که سرد مزاجان آن را با مصلحاتش که شامل عرق اترج و عرق بادرنجبویه میشود مصرف کنند تا طبع و مزاج شاه پسند اصلاح شود.
