شَنبَلیله یا شینبل (نام علمی: Trigonella foenum-graecum) گیاهی است از تیره باقلائیان (Fabaceae) و به همین دلیل توانایی هم‌زیستی با باکتری‌های تثبیت‌کننده ازت را داشته و می‌تواند بخش زیادی از از نیتروژن مورد استفاده خود را تولید کند.
گیاهی است علفی به ارتفاع ۱۰ تا ۵۰ سانتیمتر با گل‌هایی منفرد و به رنگ روشن که رنگ میوه‌های آن زرد تا قهوه‌ای است.
این گیاه بومی ایران بوده و در بیشتر نواحی ایران از جمله آذربایجان، اصفهان، فارس، خراسان، سمنان و دامغان می‌روید و به عنوان سبزی خوراکی کاشته شده و مصرف می‌شود.
شنبلیله در کنار راه‌ها نیز می‌روید و به این خاطر در قدیم به آن گل راه‌رو هم می‌گفتند.(ویکی پدیا)
از شنبلیله به صورت سبزی تازه، خشک شده و خورد شده استفاده می شود. همچنین تخم شنبلیله استفاده های دارویی دارد. شنبلیله با عطر منحصر به فردی که دارد، در تهیه انواع نان و کلوچه و... مورد استفاده قرار می گیرد. یکی از اصلی ترین سبزی های معطر قورمه سبزی و دیگر غذاهای اصیل ایرانی است. و علاوه برآن خواص طبی و دارویی ویژه ای دارد که در ادامه به آن اشاره می کنیم.
در این مطلب می خوانید:
- طبع شنبلیله و تاثیر آن بر انواع مزاج
- خواص طبی و دارویی شنبلیله
- مضرات و موارد منع مصرف شنبلیله
- مصلحات شنبلیله
طبع شنبلیله و تاثیر آن بر انواع مزاج
شنبلیله دارای طبع گرم و خشک است. گرمی آن بالا نیست و خشکی آن هم به اندازه است. از این جهت ازجمله سبزیهایی است که گرمی آن به اعتدال نزدیک است. و مصرف آن در افراد گرم مزاج و سردمزاج با رعایت اندازه و نوع مصرف بلامانع است.
خواص طبی و دارویی شنبلیله و تخم شنبلیله
- تسکین دهنده سرفه های سرد است.
- ورم کبد و طحال را فرو می نشاند.
- تری و برودت مثانه را از بین می برد.
- درمان کمردرد است.
- تخم شنبلیه ملین است.
- ضد التهاب است.
- دردهای مفاصل به ویژه زانو را تسکین می دهد.
- دمنوش آن همراه با عسل برای تسکین سرفه، تنگی نفس و سایر بیماریهای تنفسی مفید است.
- مصرف برگهای تازه آن پایین آوردنده قند خون است.و برای دیابتی ها مفید است.
- معطر و اشتها آور است.
- بوی بد دهان را از بین می برد.
- بوی بد عرق را درمان می کند.
- شست و شوی سر با آب دم کرده شنبلیله، شوره و ریزش مو را درمان می کند.
- سرخی چشم را درمان میکند.
- ادرار آور است.
- تخم شنبلیه لاغر کننده است.
- تخم شنبلیله در درمان نقرص کاربرد زیاد دارد.
- تخم شنبلیله برای اختلالات لنفاوی مفید است.
- تخم شنبلیله در درمان پوکی استخوان، درهای استخوانی و راشیتیسم موثر است.
- ضد نفخ و بادشکن است.
- در درمان مشکلات پوستی مثل اگزما و آکنه مورد استفاده قرار می گیرد.
- خمیر درست شده توسط پودر شنبلیله ضد التهاب و درمان کننده زخم، خراش سوختگی، جوش و... است.
- کلسترول بالا را درمان می کند.
درمان شوره سر با شنبلیله
شنبلیه مشکلات فولیکولی را درمان می کند و هورمون ها و عوامل رشد مو را تقویت می کند. شنبلیله حاوی لسیتین است که شکستگی و آسیب دیدگی ساقه های مو را ترمیم می کند و شوره مو و پوسته شدن کف سر را درمان می کند.
شستن سر با آب شنبلیله باعث نرمی، لطافت و درخشندگی موها می شود. می توانید شنیلیله تازه را میکس کرده در یک پارچه تمیز قرار داده و فشار دهید تا آب و عصاره آن خارج شود و بعد موهای خود را با آن شست و شو دهید.
همچنین می توانید بگهای خشک شده شنبلیله را دم کرده و صاف کنید و آب آن را برای شستن موهای خود استفاده کنید.
یک روش دیگر هم آسیاب کردن شنبلیله خشک و خمیر کردن آن با مقداری آب و قرار دادن آن بهمدت بیست دقیقه روی ریشه ی موها است.
مضرات و موارد منع مصرف شنبلیله
مصرف بی رویه برگ شنبلیله باعث سردرد و تهوع می شود.
گرم مزاجان بهتر است که شنبلیله را کم و همراه با مصلحات میل کنند.
برای انثیان ضرر دارد.
مصرف شنبلیله به دلیل گرم و خشک بودن در بارداری توصیه نمی شود. به خصوص در سه ماهه اول ممکن است موجب سقط شود و در سه ماهه آخر القای زایمان زودرس کند.
مصلح شنبلیله چیست؟
بهتر است از کاسنی، سکنجبین، انیسون، انار شیرین و خرفه و اسفناج به عنوان مصلح برای تعدیل طبع شنبلیله استفاده شود.
