تا همین سه چهار دهه پیش، روغن مصرفی بیشتر خانوار‌های ایرانی دنبه و زرد گاوی و گوسفندی بود، روغن‌هایی که با ورود روغن‌های جامد و مایع گیاهی عمر مصرف چندهزارساله‌شان خیلی زود به پایان رسید و به دست فراموشی سپرده شدند، هرچند ذائقه نسل قدیمی‌ها هرگز نتوانست به روغن‌های گیاهی جدید عادت کند.
پس از دو سه دهه یکه‌تازی روغن‌های گیاهی و با زنده‌شدن دوباره طب سنتی، روغن‌های حیوانی دوباره از سبد غذایی مردم سر درآوردند، ولی با قیمت‌هایی فضایی. یعنی هرچه بر طرف‌داران این نوع روغن‌ها بین خانواده‌ها افزوده می‌شد، کیمیاتر می‌شدند. برای همین، امروز می‌خواهیم به جای خرید نوع آماده این روغن‌ها که نمی‌توان به کیفیت و سلامت آن‌ها اعتماد کرد، پیشنهاد بدهیم آن‌ها را در خانه تهیه کنید که صد البته به‌صرفه‌تر هم است.
میتوانید طبع و خواص روغن دنبه را از اینجا مطالعه کنید.
روغن‌های حیوانی و بیماری‌های قلبی‌عروقی
در طب سنتی به‌ترتیب به مصرف روغن زرد گاوی، شحم و سپس دنبه توصیه می‌شود و برخلاف باور‌های اشتباهی که تا چند دهه بین ما ایرانی‌ها رواج داشت، روغن‌های حیوانی نه‌تن‌ها در رگ‌ها رسوب نمی‌کنند و عامل ایجاد بیمار‌های قلبی‌عروقی نیستند، بلکه به سلامت سیستم هاضمه، ایمنی و قلب و عروق کمک هم می‌کنند، هرچند به دلیل دیرهضم بودن روغنی مانند دنبه، مصرف آن به افراد مسن و کم‌تحرک توصیه نمی‌شود. در ادامه، با روش تهیه ۲ نوع پرکاربرد از روغن‌های حیوانی، یعنی روغن زرد گاوی و دنبه، آشنا می‌شویم.
طرز تهیه روغن زرد گاوی در طب سنت
در طب سنتی روغن زرد گاوی بسیار بهتر از نوع گوسفندی آن است. برای تهیه این نوع روغن کافی‌است کره گاوی خوب را از روستا‌ها تهیه و آن را درون ظرفی و با حرارت ملایم ذوب کنید. کره که ذوب و ناخالصی‌های آن مانند دوغ از آن جدا شد، باید حرارت را خاموش کنید. رنگ مواد ته‌نشین آن باید در حد قهوه‌ای بسیار روشن باشد، چون تاچند دقیقه پس از خاموش‌کردن شعله، روغن هم‌چنان داغ است و سرخ می‌شود. این نوع روغن عطر بسیار خوشی دارد، نیازی به افزودنی معطر ندارد و از آن می‌توان برای پخت‌وپز استفاده کرد.
*نکته:
بسته به کیفیت کره و میزان دوغ و ناخالصی آن، هر کیلو کره حدود ۷۰۰-۸۰۰ گرم روغن می‌دهد.
طرز تهیه روغن دنبه در طب سنتی
روش‌های فراوانی برای گرفتن روغن دنبه وجود دارد. این روغن برای سرخ‌کردن عالی است. دنبه را به تکه‌های درشت تقسیم کنید. مو‌های چسبیده روی آن را تمیز و درون ظرفی همراه با نمک چند ساعت بخیسانید تا آب خون درون دنبه از آن خارج شود. دنبه‌ها را آبکش و بعد، یا چرخ یا نگینی ریز خرد کنید. آن‌ها را درون ظرف بزرگی تا ۳ برابر ظرفیت بریزید و روی حرارت ملایم بگذارید و متناسب با مقدار دنبه‌ها تعدادی پیاز کامل و مقداری شیر یا ماست به آن اضافه کنید تا هم بوی بد روغن گرفته و هم روغن دانه‌دانه شود. دنبه‌ها که شروع به ذوب شدن کرد، حرارت را کمی بیشتر کنید و پیاز‌ها را که کمی سرخ شده‌است از روغن بکشید. بعد هم هر میوه معطری که در خانه دارید به آن اضافه کنید تا روغن خوش‌عطر و طعم شود.
*نکته:
بسته به کیفیت دنبه، هر کیلو دنبه خام ۲ تا ۳ کیلو روغن می‌دهد.
