یبوست نوعی اختلال در کار دستگاه گوارش به شمار میرود که عوامل مختلفی در شکل گیری آن نقش دارند. این اختلال بدین صورت بروز میکند که شخص در هنگام دفع مدفوع خود، احساس درد داشته و نیز مدفوع او با زحمت دفع میشود.

یبوست در افراد مختلف و با سنین متفاوتی ممکن است رخ دهد. در این مطلب ما به درمان یبوست در کودکان میپردازیم.

علائم یبوست در کودکان چیست؟

یبوست در کودکان دارای علائمی برای تشخیص است، که به چند مورد از آنها می‌پردازیم:

• کودک تعداد دفعات دفع مدفوعش کاهش پیدا کرده، به گونه ای که در یک هفته سه بار و یا حتی کمتر دفع مدفوع دارد.
• کودک هنگامی که میخواهد دفع مدفوع انجام دهد بی قرار بوده و دفع مدفوع او با فشار های شدید و همچنین درد همراه خواهد بود.
• کودک ممکن است به شما بگوید که در ناحیه شکمش احساس درد دارد.
• حالت مدفوع کودک بسیار سفت و خشک خواهد بود که به زحمت نیز آن را دفع میکند.
• در مواردی حتی ممکن است در مدفوع کودک، خون مشاهده کنید.
• هنگام یبوست در کودکان، شکم کودک دچار نفخ میشود.
• در مواردی، دفع مدفوع در کودک غیرارادی رخ داده که لازم است از دعوا و سرزنش کودک به شدت خودداری کنید زیرا این عمل کاملا از اراده کودک خارج بوده است.
• ممکن است کودک به شما بگوید که حس میکند تمام مدفوعش را دفع نکرده است.
• ممکن است کودک از رفتن به دستشویی اجتناب کند و آن را به تاخیر بیاندازد.
• همچنین شاید در لباس زیر کودکتان مقداری مدفوع به حالت خمیری مشاهده کنید، که نشانه ی آن است که کودکتان به یبوست دچار شده و مدفوعش در راست روده مانده و گیر کرده است.
• کودک همچنین در این مواقع بی اشتها میشود.
• ممکن است کودکتان در طول روز یا در طول شب خودش را خیس کند.
• در این مواقع، در کودک حالت تهوع و استفراغ نیز ایجاد میشود.

چه عواملی باعث به وجود آمدن یبوست میشود؟

عواملی در ایجاد یبوست در کودکان دخیل است که در ادامه مطلب به آنها خواهیم پرداخت:

• مهم ترین دلیل ایجاد یبوست در کودکان، عدم مصرف و یا مصرف کم مواد غذایی دارای فیبر است؛ مانند میوه‌ها و سبزیجات تازه.
• مصرف کم مایعات و آب کافی در طول روز
• مصرف برخی داروها دارای عوارضی مانند یبوست در کودکان است.
• کودک جنب و جوش کمی داشته و کم تحرک است.
• کودک به دلایل شرایط و محیط زندگی دچار استرس و سایر مسائل روانی است.
• کودک به دلایلی مانند ترس، بازیگوشی و شیطنت دفع مدفوع خود را به تعویق میاندازد.
• کودک دارای اختلالات عصبی است.
• کودک دارای بیماریهایی است که بر روی روده و مقعد او اثر گذاشته است.
• به دلیل آموزش غلط والدین در نحوه صحیح دستشویی رفتن کودک، کودک از دفع مدفوع ترسیده و یا آن را به تعویق میاندازد.
• همچنین دارو ها و مکمل های غذایی نیز وجود دارند که میتوانند یبوست را در کودکان تشدید کنند. مانند مکمل های آهن و همچنین داروهای ضد افسردگی.
• زیاده روی در مصرف برخی مواد غذایی مانند لبنیات، نوشابه و شیرینیجات باعث ایجاد یبوست در کودکان میشود.
• کودکانی که دچار آسیب دیدگیهایی در مغز و نخاع شده اند نیز در معرض یبوست قرار میگیرند.
• برخی بیماری ها مانند سلیاک باعث بروز یبوست میشوند.
• درمان و داروهای مربوط به یبوست
• زیاده روی در مصرف شیر برای کودکانی که  بعد از دو سالگی، روزانه شیر مصرف میکنند، میتواند سبب بروز یبوست شود. مقدار مجاز آن روزانه دو لیوان معمولی، معادل با 450mm است.

چه چیزی برای یبوست کودکان خوب است

در ابتدا به این نکته توجه کنید که در صورت بررسی علائم یبوست در کودکتان، و فهمیدن این موضوع که او به یبوست دچار شده است، اولین کاری که لازم است انجام دهید این است که به پزشک کودک مراجعه کنید.

در صورتی که پزشک تشخیص دهد این علائم صرفا به دلیل یبوست است و ناشی از انسداد روده نیست، سپس به درمان خانگی یبوست که در ادامه گفته میشود اقدام کنید.

درمان یبوست کودکان با اصلاح مواد غذایی مصرفی:

• از آنجایی که از مهم ترین علل بروز یبوست در کودکان کمبود فیبر و مایعات است، بهتر است در رژیم غذایی کودک میزان این دو ماده را افزایش دهید. میزان فیبر لازم برای کودکان بین 19 تا 25 گرم بوده که آن را میشود از میوه و سبزیجات تازه و همچنین از مغزیجات و غلات تامین کرد.
• از دیگر کارهایی که میشود انجام داد این است که اگر کودکتان مراحل تکمیلی تغذیه را شروع کرده است، در غذاهای او از کدو حلوایی، کدو سبز و آلو استفاده کنید. البته بهتر است توجه داشته باشید که این روند باید تحت نظر پزشک باشد.

چه چیزهایی برای درمان یبوست کودکان خوب است؟

• مصرف سبوس به عنوان یک منبع غنی از فیبر که باعث نرم شدن مدفوع میشود.
• مصرف خرما و کشمش
• استفاده از میوه هایی نظیر انجیر، گلابی، هلو و زرد آلو
• مصرف حبوباتی مانند نخود و لوبیا

البته باید توجه داشت که کودک شما باید بتواند این مواد را به خوبی بجود.

همچنین در کودکان بالای چهار سال میتوانید از ذرت بو داده به عنوان یک منبع غنی از فیبر و موثر جهت درمان یبوست کودک استفاده کنید.

درمان فوری یبوست کودکان با خاکشیر

•شربت خاکشیر در طب سنتی یکی از نوشیدنی هایی است که دارای طبع سرد بوده و علاوه به ده ها خاصیتی که دارد برای درمان یبوست در کودکان نیز مناسب است.

خاکشیر در طب سنتی دارای طبع سرد بوده و گفته میشود جهت درمان یبوست در کودکان مفید است.

بدین منظور میبایست، مقدار یک قاشق چایخوری  خاکشیر را کوبیده و سپس روی آن آب ولرم ریخته و به کودک بدهید.

درمان فوری یبوست کودکان با سیب

همانطور که گفته شد یکی از دلایل بروز یبوست در کودکان کمبود فیبر دریافتی از مواد غذایی است که روزانه کودک مصرف میکند. بنابراین مصرف مواد غذایی که حاوی فیبر باشند میتواند برای درمان یبوست در کودکان مفید باشد. سیب، یکی از موادی است که جهت درمان یبوست در کودکان مفید است.

برای مصرف سیب جهت درمان یبوست دو روش در ادامه مطلب بیان خواهد شد:

آب میوه سیب به همراه گلابی:

در این روش میبایست یک عدد سیب و یک عدد گلابی را بعد از تکه تکه کردن در دستگاه آبمیوه گیری ریخته و پس از آب گیری میل کنید.

توجه داشته باشید در روز دوبار از مخلوط آب سیب و گلابی استفاده کنید؛ بدین صورت که دفعه اول با معده ی خالی، این مخلوط را خورده و دفعه دوم یک ساعت قبل از خواب از این مخلوط مصرف کنید.

این مخلوط به دلیل دارا بودن گلابی، که سبب جذب آب از روده میشود، میتواند سبب نرم شدن مدفوع شده و بدین ترتیب یبوست را درمان کند.

البته باید این نکته را در نظر داشته باشید که مصرف بیش از حد آب سیب نیز میتواند یبوست را شدید تر کند. بنابراین از مصرف بیش از اندازه آب سیب خودداری کنید.

تهیه سس سیب برای درمان یبوست:

جهت تهیه سس سیب به سه ماده نیاز دارید:

سیب، آب آلو، سبوس گندم فرآوری نشده ( البته میتوانید از سبوس جو دو سر نیز به جای سبوس گندم فرآوری نشده استفاده کنید. )

مقدار یک فنجان سیب را با یک فنجان از آب آلو و یک فنجان از یک نوع از سبوس ها را مخلوط کرده و کاملا میکس نمایید.

سپس یک الی دو قاشق غذاخوری از این سس را به همراه سه چهارم فنجان یا یک فنجان آب میل کنید.

این ترکیب را روزانه مصرف کرده و تا 2 هفته آن را ادامه دهید. چنانچه یبوست شما پس از 2 هفته برطرف نشد، مقدار مصرفی سس سیب را به سه الی چهار قاشق غذاخوری در روز افزایش دهید. 

البته باید این نکته را در نظر داشته باشید که مصرف بیش از حد سس سیب نیز میتواند یبوست را شدید تر کند. بنابراین از مصرف بیش از اندازه سس سیب خودداری کنید.

این نکته را نیز در نظر داشته باشید که از دادن سس سیب به اطفال خودداری کنید؛ زیرا میتواند سبب مشکلاتی برای معده اطفال شود.  

درمان فوری یبوست کودکان در خانه

جهت درمان خانگی یبوست کودکان، در ادامه مطالبی را آورده ایم:

درمان یبوست در کودکان با آب آلو بخارا

یکی از روش های درمان خانگی یبوست، تهیه نوشیدنی با آب آلو بخارا برای درمان یبوست در فرزندتان است.
طریقه درست کردن این نوشیدنی بدین صورت است که شما میبایست دو قاشق غذاخوری آب آلو بخارا را با نصف فنجان آب مخلوط کرده و به کودکتان بدهید.
این نوشیدنی را میتوانید به مقدار بیشتری درست کرده و در بطری در بسته نگهداری کنید.
این نوشیدنی یک ضد یبوست طبیعی بوده که اثرش را چهار الی پنج ساعت بعد از مصرف میگذارد.
البته در مواردی مه کودکتان مدتی است که دچار یبوست شده، و سپس این نوشیدنی را به او داده اید، ممکن است اثر گذار نباشد.
توجه داشته باشید اگر کودکتان کمتر از شش ماه دارد، برای مصرف این نوشیدنی باید با پزشک کودکتان مشورت کنید.

درمان یبوست در کودکان با عسل

این روش درمانی برای کودکان بالای یک سال مناسب بوده و برای کودکان زیر یک سال توصیه نمیشود.

طریقه استفاده از عسل جهت درمان یبوست در کودکان بدین صورت است که شما میبایست یک قاشق عسل حرارت داده و قبل از خواب به کودک بدهید.

این کار را برای تاثیر بیشتر میتوانید به دو بار در روز هم افزایش دهید.

درمان یبوست در کودکان با گوجه فرنگی

گوجه فرنگی یکی از بهترین موادی است که میتواند در درمان یبوست در کودکان مفید باشد.

جهت استفاده از گوجه فرنگی برای درمان یبوست در کودکتان میبایست یک عدد گوجه فرنگی متوسط را از وسط نصف کرده و در مقدار یک فنجان آب بجوشانید.

بعد از پخت کامل گوجه فرنگی، آن را از صافی رد نموده تا تخم های گوجه فرنگی جدا شود.

روزانه به مقدار سه الی چهار قاشق از آن به کودک دهید و این کار را برای چند روز متوالی ادامه دهید تا کودکتان کاملا خوب شود.

درمان یبوست در کودکان با شیر و خرما

در ابتدا توجه کنید که این ترکیب برای کسانی که در مناطق گرم سکونت دارند مناسب نمیباشد.

نکته دیگر اینکه شیر و خرما هم در درمان یبوست کودکان و هم در پیشگیری از یبوست در کودکان موثر است.

جهت پیشگیری از یبوست در کودکتان، یک یا دو بار در هفته به او شیر و خرما دهید.

جهت تهیه ترکیب موثر شیر و خرما جهت درمان یبوست در کودکتان، میبایست در ابتدا هسته ی دو الی سه خرما را جدا کرده و به همراه یک لیوان شیر حرارت داده و سپس اجازه دهید تا خنک شود و سپس قبل از خواب به کودکتان بدهید.

درمان یبوست در کودکان با شیر و کشمش

شیر و کشمش از دیگر مواد غذایی مفید جهت درمان یبوست در کودکان است.

جهت تهیه این ترکیب، میبایست مقدار چهار الی پنج عدد کشمش را به مدت یک شب در آب گذاشته تا خیس بخورد.

سپس کشمش ها را با یک لیوان شیر، در ظرفی جوشانده و در حین جوشیدن ترکیب، آن را هم بزنید تا کشمش ها در شیر حل شوند.

این ترکیب را قبل از خواب و یا در هنگامی که معده کودکتان خالی است به او بدهید.

درمان یبوست در کودکان با شکر قهوه ای

شکر قهوه‌ای نیز در درمان یبوست کودکان مفید است.

جهت بهره مندی از این خواص شکر قهوه‌ای میبایست نصف قاشق چایخوری شکر قهوه‌ای را با سی میلی لیتر آبی که از قبل جوشانده و خنک شده است مخلوط کرده و دو بار در روز از آن به کودکتان بدهید.

درمان یبوست در کودکان با دانه رازیانه

دانه رازیانه نیز برای درمان یبوست کودکان مفید است. در این روش میبایست یک قاشق چایخوری دانه رازیانه را با یک فنجان آب به مدت سه الی چهار دقیقه حرارت دهید.

بعد از آنکه مخلوط شما خنک شد روزانه سه الی چهار قاشق از آن مصرف کنید.

درمان یبوست در کودکان با آب پرتقال

آب پرتقال باعث تحریک روده شده و در درمان یبوست موثر است.

استفاده از آب پرتقال نیز در درمان یبوست کودکان بالای شش ماه موثر است. البته توجه کنید که باید مقداری آب پرتقال را با آب رقیق کرده و به کودکتان بدهید.

درمان یبوست در کودکان با روغن نارگیل

روغن نارگیل نیز در درمان یبوست کودکان موثر است. برای استفاده از روغن نارگیل جهت درمان یبوست در کودکان میبایست دو میلی لیتر از روغن نارگیل را در وعده های غذایی کودک خود جای دهید تا یبوست کودکتان برطرف شود.

روغن نارگیل علاوه بر درمان یبوست در کودکان، در بهبود عملکرد روده نیز موثر است.

درمان فوری یبوست کودکان با گیاهان دارویی

همچنین برای رفع یبوست در کودکان میتوان از انواع عرق ها و دمنوش های گیاهی نیز استفاده کرد که در ادامه برخی از آنها را نام میبریم:

• عرق رازیانه
• عرق گزنه
• عرق نعنا
• دمنوش چای سبز
• دمنوش نعنا
• دمنوش زنجبیل
• دمنوش بابونه
• قهوه سبز

چه زمانی یبوست در کودکان خطرناک است

یبوست در کودکان در کوتاه مدت عوارضی ندارد اما اگر این یبوست از دو هفته بیشتر شود و یا با علائمی مانند مشاهده خون در مدفوع، استفراغ کودک، تب، پارگی در پوست اطراف مقعد و کاهش وزن کودک همراه باشد میتواند نشانه های بیماری خاص باشد و میبایست به پزشک مراجعه کرد.

درمان قطعی یبوست کودکان

چنانچه قصد دارید رژیم غذایی کودکتان را به نحوه قرار دهید که از یبوست کودکتان جلوگیری شود و یا بهبود پیدا کند میبایست به چند نکته توجه کنید:

• در ابتدا اینکه توجه داشته باشید که رژیم غذایی کودکتان باید شامل فیبر و سبوس کافی باشد زیرا از مهم ترین دلایل ابتلا به یبوست در کودکان، عدم مصرف فیبر کافی است.
• نکته بعد آن است که در رژیم غذایی کودکتان باید آب کافی نیز قرار داده شود. دقت داشته باشید که در کودکان کمتر از شش ماه این آب با مصرف شیر مادر تامین میشود. ولی در کودکان بالای شش ماه میبایست دقت داشته باشید که روزانه آب کافی مصرف شود.
• اگر کودکتان دیگر از شیر مادر استفاده نمیکند و بالای سن کودک بالای دو سال است، بهتر است از شیر کم چرب و یا شیر سویا برای تغذیه کودکتان استفاده شود. مقدار این شیر بهتر است از یک و نیم الی دو لیوان در روز بیشتر نشود.
• بهتر است در رژیم غذایی کودکتان میوه هایی مانند موز محدود شوند؛ همچنین مصرف لبنیات نیز میتواند سبب یبوست شود. بدین منظور جهت تامین کلسیم بدن کودکتان میتوانید به جای لبنیات از جعفری، آب پرتقال و کلم استفاده کنید.

هشدار ها

یبوست در کوتاه مدت باعث بروز مشکلات جدی نمیشود ولی چنانچه کودکتان به دلیل آموزش غلط در دستشویی کردن و یا بازیگوشی، دفع مدفوع خود را به تعویق میاندازد، میتواند به مشکلاتی همچون یبوست مزمن، احساس درد هنگام دفع مدفوع و اختلال در کنترل مثانه دچار شود.

یبوست در بلند مدت باعث بیماری هایی نظیر هموروئید، پرولاپس رکتوم و آنال فیشر میشود.