اسفرزه از آن دسته گیاهان دارویی است که در پزشکی مدرن هم راه پیدا کرده و در ترکیب داروهای پزشکی زیادی مورد استفاده قرار می گیرد.
اسفرزه در عامه مردم با نام های اسپرزه و بارهنگ تخم مرغی نیز معروف است.
رشد اسفرزه در کهکیلویه و بویراحمد رواج بیشتری دارد و در زبان بلوچی به آن دانیچک می گویند.
اسفرزه گیاهی یک ساله است با ساقه های کوتاه و بدون ساقه اصلی. بلندی این ساقه ها از 10 تا 40 سانتی متر متغیر است. برای رشد اسفرزه آب زیاد و هوای خنک نیاز دارد اما در زمان برداشت و بذر دهی بهتر است که در شرایط خشکی و گرما قرار بگیرد.
گل های اسفرزه متراکم و کنار هم هستند و میوه آن دانه ای کوچک و صیغلی با رنگ قهوه ای روشن یا تیره دارد که اغلب خواص دارویی و استفاده های درمانی که متوجه همین دانه کوچک است.
اسفرزه در پزشکی با نام پسیلیوم شناخته می شود و نام علمی آن نیز Plantago ovata است.
اسفرزه از گیاهان دارویی در دسترس است و ممکن است در بسیاری از خانه های ایرانی مقداری از آن وجود داشته باشد. اما بهتر است پیش از استفاده، با طبع و خواص این گیاه اشنا شوید. همچنین آشنایی با عوارض و مصلحات اسفرزه امکان بهره بردن از خواص آن با کیفیت بیشتر را فراهم می کند.
همراه با ما تا پایان این متن باشید.
طبع اسفرزه سرد است یا گرم؟
آنطور که از منابع طب سنتی به دست آمده، اسفرزه دارای طبع و مزاج سرد و تر است. برای افرادی که سرد مزاج هستند و تری بدنشان بالاتر است، مصرف اسفرزه ان هم بدون مصلح، چندان توصیه نمی شود.
روش مصرف اسفرزه چگونه است؟
برای یک انسان بالغ، باید یک قاشق غذاخوری پر اسفرزه را در آب ولرم ریخته و بعد از یک یا دو دقیقه میل کرد. بلافاصله بعد از خوردن اسفرزه ضروری است که دو یا سه لیوان دیگر آب بنوشید. تا اثردهی آن کامل و صحیح باشد.
میزان مصرف اسفرزه برای کودکان، باید کمتر از این مقدار و در واقع نصف این مقدار باشد.
اسفرزه از نظر طب سنتی ایرانی و اسلامی چه خواصی دارد؟
- مهمترین خاصیت اسفرزه که آن را نزد مردم محبوب و پر استفاده کرده است، خواص ضد یبوست آن است. مصرف اسفرزه باعث درمان فوری یبوست می شود. فیبر بالا در ترکیب اسفرزه و خواص مسهل آن، باعث درمان یبوست و تعدیل مزاج می شود.
- حرارت بدن را کاهش داده و تب را می کاهد.
- تب های صفراوی را درمان می کند.
- جوشش خون و حرارت خون با مصرف اسفرزه کاهش میابد.
- گلو درد و خشکی گلو را درمان می کند.
- درد، خارش و خونریزی بواسیر به کمک اسفرزه تسکین یافته و درمان می شود.
- سوزاک را درمان می کند.
- ادرار آور است و از این طریق موجب تقویت عملکرد کلیه ها می شود.
- لعاب اسفرزه سرفه خشک و گلو درد را درمان می کند.
- لعاب آن باعث نرمی و لطافت موهای خشک می شود.
- در درمان هموروئید موثر است.
- هضم و گوارش را بهبود می بخشد.
- در درمان سنگ صفرا موثر است.
- مصرف آن در افراد دیابتی جذب و تجزیه مواد قندی را بالا می برد و از بالا رفتن قند خون جلوگیری می کند.
- اگرچه اسفرزه به عنوان برطرف کننده یبوست معروف است اما در ترکیب با کشک تازه و مصرف آن بعد از غذا، اسهال را نیز درمان می کند.
- لعاب آن در ترکیب با روغن گل سرخ، دردهای رماتیسمی و درد مفاصل را کاهش می دهد.
- عوارض یائسگی به ویژه گر گرفتگی و کسالات روحی را برطرف می کند.
- به دلیل آسان کردن هضم، ضد یبوست بودن و پرفیبر بودن باعث کاهش وزن و لاغری می شود.
مصرف اسفرزه برای چه کسانی ضرر دارد؟
افرادی که مبتلا به اسهال هستند نباید اسفرزه مصرف کنند.
افرادی که دچار نفخ هستند با مصرف اسفرزه این حالتشان تشدید می شود.
افرادی که مشکل قار و قور شکم دارند نباید اسفرزه مصرف کنند.
اسفرزه را به هیچ وجه نگوبید و نشکنید. شکستن اسفرزه به آن خواص سمی داده و می توان گفت که کشنده است.
مصلح اسفرزه چیست؟
مهمترین و موثرترین مصلح اسفرزه عسل است اما می توانید برای گرفتن سردی آن، همراه با عسل یا دیگر ترکیبات با مزاج گرم مصرف کنید.
