خشکی چشم که با نام علمی کراتوکونژونکتیویت سیکا یا بیماری خشکی چشم شناخته می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که چشم‌ها به اندازه کافی اشک تولید نمی‌کنند تا چشم را مرطوب و روان نگه دارد. این وضعیت می‌تواند حاد (به سرعت رخ می‌دهد و بهبود می‌یابد)، مزمن (مداوم و مقاوم) یا عود کننده باشد.
در بیشتر موارد خشکی چشم را می‌توان با قطره‌ها یا پماد‌های چشمی و همچنین برخی روش‌های خودمراقبتی کنترل کرد. اگر این روش‌ها نتوانند تسکین دهنده باشند، ممکن است به یک متخصص چشم پزشک برای ارائه سایر اشکال درمان نیاز باشد.
به گزارش فرارو، در این مقاله برخی از درمان‌های خانگی، تغییرات سبک زندگی، و دارو‌های تجویزی و بدون نسخه (OTC) را که برای درمان خشکی چشم استفاده می‌شوند را جمع آوری کرده ایم. همچنین به بررسی سایر روش‌های تخصصی و نیز درمان‌های مکمل و جایگزین می‌پردازیم که ممکن است کمک کننده باشد.
علت خشکی چشم چیست؟
دلایل متعددی برای خشکی چشم (کراتوکونژونکتیویت سیکا) وجود دارد، از جمله: سالخوردگی، بیماری آلرژیک چشم، بیماری‌های خود ایمنی، مصرف دارو‌های خاص، محرک‌های محیطی، سرمای شدید، باد یا خشکی، مشکلات پلک یا مجرای اشک، سارکوئیدوز، اسکلرودرمی، اختلالات تیروئید و کمبود ویتامین A
عوارض احتمالی خشکی چشم چیست؟
در صورت عدم درمان، بیماری خشکی چشم می‌تواند منجر به موارد زیر شود:
افتالمیت (التهاب چشم)، بلفاریت (التهاب پلک)، ورم ملتحمه (چشم صورتی)، ساییدگی قرنیه، زخم قرنیه، کاهش بینایی، از دست دادن بینایی
درمان‌های خانگی خشکی چشم
دلایل مختلفی برای خشکی چشم وجود دارد؛ ممکن است به اختلال عملکرد ساختار‌های خاصی از چشم، شرایط پزشکی، محرک‌های محیطی یا پلک نزدن کافی مربوط گردد. علت هرچه باشد، روش‌های خودمراقبتی خاصی وجود دارد که می‌تواند به شما در بهبود وضعیت کمک کند.
اگر با خشکی چشم دست و پنجه نرم می‌کنید، موارد زیر ممکن است به تسکین چشم کمک کند:
- قرار دادن کمپرس گرم روی چشم: این کار می‌تواند به آزاد شدن روغن در غدد میبومین که مسئول تولید روان کننده‌های چربی در اشک هستند کمک کند.
- هیدراته بودن: کم آبی یکی از عوامل موثر در بیماری خشکی چشم است. علاوه بر نوشیدن آب زیاد، مصرف الکل خود را کاهش دهید که می‌تواند به کم آبی بدن نیز کمک کند.
- سیگار نکشید و ر معرض دودش هم نباشید: دود تنباکو نه تنها چشم را تحریک می‌کند، بلکه باعث کوچک شدن رگ‌های خونی در چشم می‌شود. دود همچنین به طور مستقیم چربی‌های اشک را تجزیه کرده و باعث می‌شود آن‌ها سریعتر تبخیر شوند.
- استفاده از عینک آفتابی: تابش مداوم اشعه ماوراء بنفش (UV) خورشید نه تنها به قرنیه و شبکیه آسیب می‌رساند، بلکه می‌تواند بر غدد اشکی که قسمت آبکی اشک را تولید می‌کنند نیز تأثیر بگذارد.
- استراحت کافی: خستگی چشم و خشکی چشم مانند زنجیر به یکدیگر ربط دارند. زمانی که با کامپیوتر کار می‌کنید به طور مکرر استراحت کنید و در هر ساعت چند بار چشمان خود را ببندید. همچنین باید از استفاده طولانی مدت از لنز‌های طبی خودداری کنید. با استفاده از عینک به چشمان خود استراحت دهید.
- تهویه مناسب هوا: از یک مرطوب کننده هوا استفاده کنید تا هوای خانه بیش از حد خشک نشود. یک فیلتر هوای با کیفیت بالا به وسایل خود اضافه کنید تا مواد آلرژی زا و محرک را از هوا حذف کند.
- ورزش چشم: هر چقدر هم که ساده به نظر برسد، مردم اغلب وقتی به لپ‌تاپ یا بازی ویدیویی خیره می‌شوند، پلک نمی‌زنند. اگر دائماً چشمان خود را می‌مالید یا متوجه می‌شوید که هنگام خیره شدن به صفحه قدرت بینایی تان تغییر می‌کند، احتمالاً به این دلیل است که پلک نمی‌زنید.
خشکی چشم در اثر استفاده از برخی داروها
از پزشک خود بپرسید که آیا هر یک از دارو‌هایی که مصرف می‌کنید ممکن است باعث علائم خشکی چشم شود یا به آن‌ها کمک کند. رایج‌ترین این داروها عبارتند از: آنتی هیستامین ها، بتا بلوکر (برای درمان فشار خون بالا استفاده می‌شود)، قرص‌های ضد بارداری، ایزوترتینوئین (برای درمان آکنه استفاده می‌شود)، ضد احتقان بینی، دارو‌های ضد درد اپیوئیدی، قرص‌های خواب آور، دارو‌های ضد افسردگی سه حلقه ای.
درمان‌های بدون نسخه
اگر درمان‌های خانگی برای کاهش خشکی چشم‌های شما کافی نیست، برخی از درمان‌های معمول و نسبتا ارزان بدون
نسخه (OTC) وجود دارند که می‌توانند به شما کمک کنند.
تاثیر اشک مصنوعی در درمان خشکی چشم
قطره‌های چشمی روان کننده معمولاً به عنوان اشک مصنوعی شناخته می‌شوند. آن‌ها می‌توانند با افزودن رطوبت و روان کننده به چشم تسکین موقتی ایجاد کنند.
هنگام انتخاب قطره چشم روان کننده باید عوامل مختلفی را در نظر گرفت:
- از مواد نگهدارنده اجتناب کنید: نگهدارنده‌های قطره چشم می‌توانند باعث تحریک شده و خشکی چشم را بدتر کنند. قطره‌های چشمی بدون مواد نگهدارنده افزودنی‌های کمتری دارند و اگر خشکی چشم متوسط تا شدید دارید، می‌توانند بیشتر استفاده گردند.
- برچسب قطره را بررسی کنید: از قطره‌های چشمی که روی برچسب آن نوشته شده برای تسکین قرمزی چشم، استفاده نکنید. این محصولات معمولا حاوی دارو‌های ضد احتقان هستند که قرمزی را از بین می‌برند، اما به مرور زمان خشکی چشم را افزایش می‌دهند.
- بیش از حدقطره چشمی استفاده نکنید: از اشک مصنوعی فقط طبق دستور استفاده کنید. استفاده بیش از حد از اشک مصنوعی می‌تواند اشک‌هایی را که چشم‌های شما به طور طبیعی تولید می‌کنند یا روغن‌هایی که به چسبیدن اشک به سطح چشم کمک می‌کنند را از بین ببرد.
پماد‌های روان کننده چشم
اگر اشک مصنوعی تسکین کافی ایجاد نمی‌کند یا اینکه مکرراً از اشک مصنوعی استفاده می‌کنید، پماد‌های روان کننده چشم گزینه خوبی هستند. پماد‌ها غلیظتر بوده و مدت بیشتری در چشم می‌مانند.
برای استفاده از پماد چشم روان کننده، سر خود را به عقب خم کنید و پلک خود را پایین بکشید تا یک گودی کوچک ایجاد کنید. پماد را در آن فضا فشار دهید و مراقب باشید نوک لوله با هیچ بافتی تماس پیدا نکند. به آرامی پلک بزنید و چشم را به مدت یک تا دو دقیقه ببندید. برای پاک کردن پماد اضافی از دستمال کاغذی استفاده کنید.
پماد‌های روان کننده چشم می‌توانند به طور موقت پس از استفاده، دید را تار کنند؛ بنابراین بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند درست قبل از خواب از آن‌ها استفاده کنند.
اگر درمان‌های خانگی و دارو‌های OTC نمی‌توانند خشکی چشمتان را بهبود بخشند، باپزشک خود در مورد دارو‌های چشمی قوی‌تر صحبت کنید.
گزینه‌های تجویزی برای بیماری خشکی چشم عبارتند از:
- قطره‌ها یا پماد‌های آنتی بیوتیک چشمی: این داروها معمولاً برای درمان عفونت‌های چشمی استفاده می‌شوند، اما می‌توانند با کاهش تعداد باکتری‌هایی که قادر به تجزیه روغن‌های چرب اشک هستند، بیماری خشکی چشم را نیز تسکین دهند.
- قطره‌های چشمی سرم اتولوگ: این قطره‌های چشمی با جداسازی مایع (سرم) از خون شما و ترکیب آن با محلول نمکی استریل ساخته می‌شوند. قطره‌ها به طور کلی برای موارد شدید و زمانی که گزینه‌های دیگر شکست خورده اند به کار برده می‌شوند.
- قطره چشمی کورتیکواستروئیدی: کورتیکواستروئید‌ها که به نام استروئید نیز شناخته می‌شوند، با کاهش التهاب چشم و افزایش اندازه سلول‌هایی به نام سلول‌های جامی شکل باعث می‌گردند که روان‌کننده‌ها روی سطح چشم ترشح شوند. این قطره‌ها به دلیل خطر ابتلا به آب سیاه و آب مروارید برای استفاده طولانی مدت توصیه نمی‌شوند.
- سیکلوسپورین: متعلق به دسته‌ای از داروها به نام مهارکننده‌های کلسینورین است که برای درمان بیماری‌های خود ایمنی استفاده می‌شود. قطره‌های چشمی برای درمان بیماری خشکی چشم تایید شده اند و اگر خشکی چشم شما ناشی از لوپوس یا سندرم شوگرن باشد، این دارو گزینه خوبی است.
- دارو‌های محرک اشک: از جمله این داروها یک قطره چشمی به نام ایزوپتو کاربین (پیلوکارپین) و یک قرص خوراکی به نام اووزاک (سویملین) است که هر دو می‌توانند تولید اشک را افزایش دهند.
زایدرا (لیفیتگراست) دسته جدیدی از دارو هاست که التهاب قرنیه (لایه شفاف خارجی چشم) و ملتحمه (بافت پوشاننده سفیدی چشم) را مسدود می‌کند. این قطره چشم به طور خاص برای درمان بیماری خشکی چشم تایید - شده است.
جراحی‌ها و روش‌های متخصص محور
زمانی که درمان‌های محافظه‌کارانه ضعیف عمل می‌کنند - یا یک مشکل عملکردی باعث خشکی چشم شما می‌شود، چشم پزشک ممکن است اقدامات درمانی دیگری به کار برد که در زیر برخی از آن‌ها لیست می‌گردد.
- تمیز کردن غدد میبومین: غدد میبومین گاهی اوقات ممکن است به دلیل تجمع روغن در مجاری خارجی مسدود شوند. انسداد‌ها را اغلب می‌توان با استفاده از کمپرس گرم، ماسک‌های گرم کننده پلک، گرم کننده‌های مادون قرمز، نور درمانی شدید پالسی یا انجام ماساژ ویژه پلک برطرف کرد.
- انسداد پانکتال: انسداد پانکتال شامل انسداد موقت مجاری اشک با پلاگ‌های سیلیکونی یا کلاژنی یا انسداد دائمی مجاری اشکی با الکتروکوتر است (که در آن از برق برای سوزاندن یک مجرا استفاده می‌شود). هر دوی این روش‌ها کمک می‌کنند تا اشک طبیعی در چشم طولانی‌تر بماند.
- لنز‌های طبی تخصصی: لنز‌ها از چشم‌ها در برابر شرایط محیطی محافظت می‌کنند و به تثبیت روان کننده‌ها روی سطح چشم کمک می‌کنند. لنز‌های اسکلرال که معمولاً برای اصلاح بی نظمی‌های چشم استفاده می‌شوند، به دلیل شکل متمایزشان به جذب رطوبت در چشم کمک می‌کنند.
طب مکمل و جایگزین
با محبوبیت بیشتر شیوه‌های درمانی سنتی، تعداد فزاینده‌ای از تحقیقات به استفاده از درمان‌های مکمل و جایگزین برای بیماری خشکی چشم اختصاص داده شده است. اگرچه شواهد دقیق و کاملی وجود ندارد، اما برخی از اینگونه درمان‌ها امیدوارکننده بوده‌اند.
طب سوزنی
طب سوزنی مورد استفاده در طب سنتی چینی شامل استفاده از سوزن‌های نازک بر روی پوست برای افزایش جریان انرژی و درمان است. برخی مطالعات نشان می‌دهد این شیوه می‌تواند باعث تسکین چشمگیر خشکی چشم پس از هشت هفته درمان پیاپی گردد.
گفته می‌شود طب سوزنی عدم تعادل در اعصاب، هورمون‌ها و واکنش‌های ایمنی که به خشکی چشم منجر می‌گردد را اصلاح می‌کند. اگرچه این امر هنوز ثابت نشده و تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.
مکمل‌های امگا ۳
برخی مطالعات بهبود علائم خشکی چشم را پس از مصرف مکمل‌های اسید چرب امگا ۳ گزارش کرده اند. اسید‌های چرب امگا ۳ چربی‌های ضروری هستند که بدن به تنهایی قادر به ساخت آن‌ها نیست و بدن برای زنده ماندن به آن‌ها نیاز دارد.
بررسی مطالعات انجام شده در سال ۲۰۱۲ نشان می‌دهد که مکمل‌های امگا ۳ به طور قابل توجهی علائم خشکی چشم را در افراد مبتلا به بیماری خشکی چشم بهبود می‌بخشد. تصور می‌شود مکمل ها، التهاب چشم را کاهش داده و عملکرد غدد میبومین را بهبود می‌بخشند.
به طور کلی خشکی چشم را اغلب می‌توان با روش‌های خوب مراقبت از چشم (مانند پرهیز از خستگی چشم، دود سیگار و قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید) در ترکیب با محصولات بدون نسخه مانند اشک مصنوعی یا پماد‌های روان‌کننده چشم درمان کرد.
در صورت نیاز، قطره‌های چشمی، پماد‌ها و قرص‌های تجویزی می‌توانند به تحریک تولید اشک یا سرکوب التهابی که به بیماری خشکی چشم منجر می‌گردد کمک کنند. درمان‌های جایگزین مانند طب سوزنی یا مکمل‌های اسید چرب امگا ۳ نیز ممکن است کمک کننده باشد.
اگر این اقدامات خشکی چشم شما را تسکین نمی‌دهد، با یک چشم پزشک صحبت کنید، زیرا ممکن است او روش‌های تخصصی مانند انسداد مجاری یا تمیز کردن غده میبومین را توصیه کند که هر دو برخی از علل عملکردی بیماری خشکی چشم را درمان می‌کنند.
گاهی اوقات برای یافتن راه حل مناسب برای بیماری خشکی چشم، آزمون و خطا نیاز است؛ بنابراین صبور باشید و با پزشک خود در مراجعات مداوم همکاری کنید.
اگر علائم شما با وجود درمان توسط چشم پزشک همچنان ادامه دارد، سایر علل احتمالی بیماری خشکی چشم، از جمله اختلالات خود ایمنی، مشکلات تیروئید، بیماری پارکینسون و کمبود ویتامین A را بررسی کنید. با افزودن آزمایش ها، ممکن است بتوانید علت را مشخص کرده و موثرترین درمان را بیابید.
منبع: فرارو
