چقدر با طب سنتی آشنا هستید؟ از طب ایرانی چه می دانید؟ طب اسلامی چه کمکی به انسان می کند؟ طب سنتی این روزها جایگاه ویژه ای بین مردم دارد و موارد استفاده آن فراوان است.
جدول دسترسی سریع
سالهاست که با دوگانه ای به نام طب یا پزشکی روبه رو هستیم. دوگانه ای که گاه به جدال نیز می انجامد و در میان طرفداران این دو، دو قطبی ایجاد شده. بنظر می رسد، با دانستن ویژگی ها و مزیت ها و معایب هرکدام از این روشهای درمانی، می توان درموارد مختلف، یکی را انتخاب کرده و به کار بست.
پزشکی مدرن بر اساس دانش آکادمیک و دانشگاهی حاصل می شود و تحقیقات و توصیه های آن بر اساس ویژگی های سلولی، خونی و…. ارائه می گردد. داروهای تجویز شده توسط پزشکان اغلب شیمیایی و تولید شده در آزمایشگاه های پیشرفته هستند و دوزهای دقیق و مشخص دارند.
اما در مقابل، طب سنتی، دانشی است که سالیان سال سینه به سینه در میان مردم منتقل شده. (اگرچه امروزه روشهای درمانی طب سنتی نیز دارای توجیهات علمی هستند) تکیه آن بر طبع و مزاج انسان است و توصیه های دارویی آن، ریشه در طبیعت و مواد طبیعی دارد.
درمان در پزشکی با دارو و به صورت فوری صورت می گیرد اما در طب های سنتی، اصل بر اصلاح سبک زندگی و تغذیه است و روشها تدریجی هستند.
طب سنتی رسالت خود را بیشتر پیشگیری از ابتلا به بیماری ها می داند و پزشکی در صدد درمان است.
پزشکی گاه برای درمان یک بیماری یا از بین بردن عامل بیماری زا دست به دامن جراحی یا عمل های برداشت عضو می شود. اما طب سنتی با جراحی و به ویژه از دست دادن عضو مخالف است.
این تنها بخشی از تفاوتها و موارد اختلاف طب و پزشکی است.
در انواع طب سنتی با طب ایرانی و طب اسلامی مواجه می شویم که اگرچه هدف و سبک یکسانی دارند اما در مواردی تفاوتهای جزئی نیز وجود دارد. با توجه به اینکه مقالات ارائه شده در سایت طب شناس، بر پایه تحقیقات و پژوهشهای طب سنتی ایرانی و اسلامی تهیه شده اند، در این متن تلاش کرده ایم مختصری از تعریف، اهداف و روش های طب سنتی و ایرانی و اسلامی به شما ارائه دهیم.
طب سنتی چیست؟
سازمان بهداشت جهانی این گونه طب سنتی را معرفی می کند: ” دانش، مهارت و عملکردهایی بر اساس تئوری، عقاید و تجربیات بومی فرهنگهای مختلف اطلاق که با هدف حفظ سلامتی، پیشگیری، تشخیص، بهبود و درمان بیماریهای جسمی و روحی بکار گرفته میشوند.”
هزاران سال است که انسان از گیاهان و برخی ترکیبات و محصولات حیوانی برای حفظ سلامتی خود و برطرف کردن برخی مشکلات و بیماری ها استفاده می کند. در برخی کشورها از جمله کشورهای افریقا، آسیا و امریکای لاتین و بخشهایی از خاورمیانه درصد قابل توجهی از مردم، همچنان به درمانهای خانگی و روشهای سنتی درمان بیماری ها معتقدند.
اگرچه طب سنتی در نام و ظاهر، بسیار ساده و بدون ارتباط با علم به نظر می آید اما پژوهشهای علمی فراوانی درمورد روشها و داروهای سنتی صورت گرفته و اسناد علمی زیادی در این وارد وجود دارد.
در جوامع امروزی حدود یک سوم مردم به دلایل مختلف امکان دسترسی به داروها و خدمات پزشکی را ندارند. از این رو طب سنتی می تواند راهگشا باشد. به همین دلیل و دلایلدیگری مانندارزان بودن، در دسترس بودن، کم عارضه بودن و… این روزها استقبال از طب سنتی و روی آوردن به تدابیر و توصیه های آن، رواج گرفته است.
طب سنتی در هر منطقه و کشور بسته به فرهنگ، تاریخ، منابع طبیعی و سبک زندگی مردم آن منطقه، دستورهای متفاوتی دارد و این گونه نیست که یک نسخه را بتوان برای همه افراد در همه نواحی تجویز کرد.
برخی از کشورها از طب سنتی با نام طب جایگزین یا طب مکمل یاد می کنند.
این روزها طب سنتی یا طب جایگزین و مکمل، در آسیا و افریقا و سایر کشورها به صورت روزمره با زندگی مردم عجین شده است. انواع مختلفی از طب سنتی در این قاره ها و سایر کشوها وجود دارد که بخشی از آنها عبارتند از:
- طب سنتی چینی
- طب سنتی کره ای
- طب سنتی ایران باستان
- طب سنتی افریقایی
- طب سنتی اروپایی و…
طب سنتی این روزها از حالت عوامانه اش در گذشته خارج شده و در مورد همه داروهای آن مقالات و تحقیقات متعددی وجود دارد. ما با جست و جو و مشورت می توانیم نسبت به خواص و مضرات همه توصیه های طب سنتی آگاه شویم و با آگاهی از آن استفاده کنیم.
عدم رعایت اندازه و توصیه ها در روشهای طب سنتی می تواند عوارض جبران ناپذیری درپی داشته باشد. بنابر این، همان گونه که برای معالجه بسیاری از بیماریها به پزشک متخصص مراجعه کرده و با مشورت او میزان مناسب از دارو را مصرف می کنید، در کمک گرفتن از طب سنتی نیز لازم است که به طبیب حاذق یا کارشناسان طب سنتی مراجعه کرده و سرخود دست به کاری نزنید.
آنچه گاهی باعث بحث و جدل بین پزشکان و طبیبان می شود، اغلب از درمانهای خانگی و خودسرانه افراد که بدون مشورت با متخصص هر دو حوزه صورت گرفته، نشات می گیرد.
طب ایرانی چیست؟
طب ایرانی مجموعه‌ای است از دانش و دستورالعمل‌هایی که از حدود 8000 سال پیش از میلاد تا به امروزدر پهنه ایران زمین برای پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری ها استفاده می شده. طب ایرانی دو شاخه اصلی دارد:
- تئوری: در مورد علت ها و نشانه های بیماری ها بحث می کند و تغییرات بدن انسان را شناسایی و پیش بینی می کند.
- عملی: برای بازگرداندن سلامتی و کاهش عوارض و درمان بیماری ها تلاش می کند.
طب سنتی ایرانی عملکردهای فیزیولوژيیک بدن را بر اساس هفت رکن می سنجد که این ارکان عبارتند از:
- مزاج: طب ایرانی توصیه می کند که مزاج را در تعادل نگه دارید و از غلبه سردی و گرمی پیشگیری کنید. چرا که سوء مزاج دلیل اصلی ابتلا به بسیاری بیماری ها است.
- عناصر
- اخلاط: طب ایرانی معتقد است که اغلب بیماری ها بخاطر عدم تعادل اخلاط است. و گاه برای حفظ این تعادل دارو تجویز می کند.
- اعضا یا ارگان
- ارواح
- قوا
- عملکرد
طب ایرانی همانند طب سنتی بر پیشگیری تاکید بیشتری دارد. و توصیه می کند که به جهت حفظ سلامتی و دوری از بیماری ها بر این فاکتورها توجه ویژه شود:
- هوا
- نوشیدنی و غذا
- خواب و بیداری
- تخلیه و نگهداری
- تحرک فیزیک و آرامش
- فعالیت ذهنی
- آرامش روحی.
طب سنتی ایرانی را می توان قدیمی ترین شکل طب سنتی دانست. یافته های طب ایرانی بر اساس اخلاط چهارگانه ارائه می شود. اگرچه احیای آن در دهه های اخیر منجر به بروز برخی کلاهبرداریها شده است. به این معنی که در کنار تحقیقات و اندازه گیری های دقیق علمی روی توصیه های طب ایرانی، گروهی با ظاهری شبه علمی و در باطن کاملا ضد علم عمل می کنند.
طب ایرانی بر پایه مزاج استوار است. و همه دستورات آن بر طب مزاج شناسی دقیق ارائه می شود. مزاج افراد از موی سر تا ناخن پا سنجیده می شود و هر توصیه، دستورالعمل و درمانی بر اساس این شناخت مزاجی ارائه می شود. در طب ایرانی هیچ دو دستور درمانی مشابه وجود ندارد چراکه همه انسانها در طبع و مزاج اعضای مختلف بدن با هم متفاوتند.
در طب ایرانی امراض بر اساس مزاج طبقه بندی می شوند و سوء مزاجهای سرد و گرم به صورت کامل معرفی شده اند. جالب است بدانید امراضی نظیر اختلالات تیروئید که امروزه با آزمایشهای دقیق و دوره ای قابل تشخیص است، در طب ایرانی و تنها با بررسی مزاج و تغییرات آن به راحتی تشخیص داده شده و قابل درمان است.
طب اسلامی چیست؟
طب اسلامی از دو جهت قابل بررسی است:
1. طب بر پایه آموزه ها و دستورهای اسلامی
همانطور که می دانید، اسلام هدف خلقت را رسیدن به قرب الهی می داند و برای این قرب، تن و جسم را حامل قرار داده است. توجه به سلامت جسم و جان، به جهت رسیدن به هدف غایی هر انسان، ضروری است.
طب اسلامی در این جنبه از خود، نه تنها به سلامت جسمی که به سلامت روحی و روانی نیز اهمیت ویژه ای می دهد. در صورتی که در طب غربی منظور از سلامتی تنها در سلامت جسمی خلاصه شده است. ر حالی که سلامت روح چه بسا حیاتی تر و مهم تراز سلامت جسم باشد.
از این رو در دستورات طب اسلامی همرواره دستورات مادی و معنوی را در کنار هم می بینیم. از رعایت نکات و اصول در زمان بسته شدن نطفه آدمی گرفته تا مراقبت های بارداری و اصول شیردهی صحیح به نوزاد و تدابیر کودکی و نوجوانی و بزرگسالی و پیری.
طب اسلامی اصول تغذیه ای را بسیار جدی می گیرد و حد و حدود خوردن را مشخص می کند و دستورات فراوانی دراین حوزه می دهد. همچنین حجامت را برای درمان همه بیماری ها مفید می داند و از فصد و زالودرمانی نیز غافل نشده است. البته طب اسلامی جراحی را به عنوان آخرین راه مجاز می داند و تا زمانی که راه های دیگری برای درمان وجود داشته باشد، توصیه به جراحی نمی کند.
در پایان می توان گفت که طب اسلامی در پی سعادت و سلامت در کنار هم است.
2. طب و دستورات طبی که در فرهنگ های اسلامی تهیه و تولید شده اند
طب اسلامی که گاه با نام طب عربی نیز شناخته می شود، طبی است که تمدن اسلامی با استفاده از طب یونانی، هندی و ایرانی ارائه داده است.
اینکه از واژه “اسلامی” برای این نوع از طب سنتی استفاده می شود، به این معنی است که این نوع طب، از دل یک فرهنگ اسلامی بیرون آمده است. همچنان که می بینیم معروفترین اطباء تاریخ مثل بوعلی سینا، رازی و… ایرانی هستند اگرچه کتابها و تحقیقاتشان به زبان عربی نوشته شده. همچنین بسیاری از طبیبانی که در سده میانی می زیسته اند و به ویژه آنها که در جندی شاپور تحصیل می کرده اند، یهودی بوده اند. اما چون در یک محیط و فرهنگ اسلامی تحصیل کرده اند، خروجی این تحقیقات و کتب و دستورالعمل ها با نام طب اسلامی معرفی شده است.
طب اسلامی در نزد اروپاییان بسیار پرطرفدار است و آثار و کتب محققان آن دوره در بسیاری از دانشگاه های اروپا تدریس می شود.
دستورالعمل های طب اسلامی با توصیه های طب سنتی نزدیکی فراوانی دارد اما در طب اسلامی میزان تحقیق و پژوهش بیشتری بر روی موارد مختلف صورت گرفته و کمتر از تجربیات استفاده شده. درواقع تجربه ها سنجیده شده و مورد رد یا تایید قرار گرفته اند.
فواید طب اسلامی چیست؟
- طب اسلامی با مصرف دروهای شیمیایی مخالف است و در صورت نیاز هم، داروهای تولید داخل کشور را به دلیل سازگاری با مزاج مردم مفیدتر می داند.
- در حوزه کاشت و بهره برداری از گیاهان دارویی ایجاد اشتغال می کند.
- با تاکیر بر پرهیز از پرخوری و درهم خوری باعث صرفه جویی در مخارج و هزینه های خانواده ها می شود.
- دستورات طب اسلامی از ابتلا به بیماری ها و پیشرفت بیماری ها جلوگیری می کند نیاز به داروهای گران یا روشهای گران درمانی مانند جراحی را کاهش می دهد.
- به هیچ گونه محصول خارجی وابسته نیست.
- موجب نفوذ فرهنگ اسلامی در جوامع و خانواده ها و دیگر کشورها می شود.
طب یا پزشکی؟
این سوال که آیا طب سنتی بهتر است یا پزشکی؟ سوال غلطی است!
نکته مهمی که باید بدانیم این است که طب سنتی و پزشکی مدرن در تعارض با هم نیستند بلکه مکمل و یاریگر یکدیگرند. به عنوان مثال در درمان برخی بیماری ها مانند سرطان که پیشرفت سریعی دارند، قطعا پزشکی کارآمدتر است. در مقابل برای پیشگیری از بیماری ها و تقویت و پاکسازی بدن، طب سنتی کمک بیشتری می کند.
گاه پیش می آید که فرد به داروهای شیمیایی حساسیت یا مقاومت دارد و چاره ای جز مصرف داروهای گیاهی و رعایت تدابیر طب سنتی ندارد.
همه اینها نشان می دهد که طب سنتی و ایرانی و اسلامی یار و مکمل پزشکی است.
جدالها و مخالفتهایی که با هرکدام از اینها صورت می گیرد اغلب در تعصبات کورکورانه و منفعت طلبی های شخصی ریشه دارد. اگر عاقلانه و منصفانه و با تحقیق و مطالعه به موضوع بنگریم، در میابیم که طب سنتی و پزشکی مدرن هردو در یک راستا که خدمت به خالق برای حفظ سلامتی و پیشگیری از بیماری ها و همچنین درمان بیماریها و بازیابی سلامتی است، هستند.
طب شناس
مجموعه طب شناس اولین رسانه تخصصی طب سنتی ایرانی و اسلامی است که با هدف ارائه توضیحات مختصر، گویا و کارآمد در مورد زمینه های مختلف طب سنتی از جمله شناخت طبع خواص مضرات و مصلحات مواد غذایی و داروهای مختلف، ارائه اخبار مهم و به روز طب سنتی و ایرانی اسلامی و…. برپا شده است. و می کوشد تا مفیدترین اطلاعات را در اختیار شما قرار دهد.
در این سایت می توانید اطلاعات مورد نیازتان درمورد انواع خوراکی ها و امراض و راه های درمان آنها جست و جو کرده و بخوانید.
یک پاسخ
با تشکر از شما