گندم غنی از کلسیم، منیزیم، پتاسیم، گوگرد، کلر، آرسنیک، سیلیکون، منگنز، روی، ید، مس، ویتامین ب، ویتامین، نمک‌های معدنی و عناصر کاتالیزوری است.

گندم دارای کاربرد بسیاری در طول زندگی است و ماکارونی، بیسکویت، شیرینی، نان، کیک از گندم تهیه می‌شود، گندم باعث کاهش خطر بیماری‌های قلبی می‌شود و برای کسانی که دیابت دارند بسیار مفید است.

ارزش غذایی گندم

دانه گندم و همچنین آرد حاصل از آن دارای املاح، پروتئین، ویتامین است که عبارتند از:

پروتئین: مهمترین پروتئین گندم گلوتن است که در هنگام افزودن آب به آرد تشکیل شبکه گلوتن را می‌دهد و این شبکه باعث تشکیل ساختار خمیر و نگهداری گاز حاصل از تخمیر در موقع پخت نان می‌شود. ترکیب گلوتن در گندم‌های مختلف احتمالاٌ متفاوت می‌باشد؛ ولی به طور کلی گلوتن گندم دارای ۸۵% پروتئین، ۸.۳% چربی، ۶% نشاسته و ۰.۷% خاکستر است. پروتئین گندم از لحاظ غذایی فوق‌العاده پر انرژی است. به خصوص سبوس آنکه دارای پروتئین زیادی است. در حال حاضر سالانه در جهان حدود ۸۵ میلیون تن پروتئین مصرف می‌شود که حدود ۴۰ میلیون تن یعنی در حقیقت حدود نصف پروتئین مصرفی جهان از غلات و به ویژه از گندم تأمین می‌شود.

نشاسته: بیشترین مواد تشکیل دهنده دانه و آندوسپرم از نشاسته تشکیل یافته که شامل دانه‌های کوچک و گردی به قطر ۰.۰۰۱ تا ۰.۰۳۵ میلیمتر است که در آب سرد غیر قابل حل هستند. آرد سفید گندم از این ماده حاصل می‌گردد. با وجود اینکه قدرت جذب آب نشاسته خیلی کمتر از گلوتن است، ولی چون از نظر کمی، مقدار نشاسته خیلی بیشتر از گلوتن است بنابراین عامل اصلی جذب آب آرد نشاسته می‌باشد.

مواد قندی: قند موجود در دانه گندم بیشتر در قسمت آندوسپرم وجود دارد و مقدار آن به یک تا دو درصد می‌رسد، مهمترین قندهای گندم عبارتند از: گلوکز، فروکتوز، مالتوز، سوکروز، رافینوز و ملی بیوز.

سلولز: این ماده بیشتر در پوسته دانه و قسمت آلرون وجود دارد و غیر قابل هضم می‌باشد. مهم‌ترین ویژگی سلولز در بدن انسان تحریک انقباض و انبساط ماهیچه‌های معده و روده می‌باشد. مقدار سلولز در گندم حدود ۲ درصد بوده که گاهی ممکن است به ۱۰ درصد هم برسد.

چربی: مقدار چربی در قسمت‌های مختلف دانه یکسان نیست و در جوانه‌ی گندم بیشتر وجود دارد. مقدار کلی چربی در دانه حدود ۲ درصد می‌باشد. چربی حاوی ویتامین‌های مختلفی مانند ویتامین E است.

مواد معدنی: این مواد به طور یکسان پراکنده نبوده بلکه در سبوس و جوانه بیشتر از آندوسپرم است، مهمترین مواد معدنی موجود در دانه‌ی گندم عبارتند از: پتاسیم، فسفر، کلسیم، آهن، گوگرد، منیزیوم، کلر، سدیم، مس، منگنز و ید.

ویتامین‌ها: دانه‌ی غلات از ویتامین‌های مختلفی تشکیل یافته که مهمترین آنها عبارتند از B۲، B۱.

وزن متعادل با مصرف گندم پخته

در تحقیقات بر اهمیت انتخاب گندم کامل به‌جای گندم تصفیه شده برای حفظ وزن متعادل تأکید شده است. در مطالعات ثابت شده افرادی که غلات کامل بیشتری مصرف می‌کردند نسبت به افرادی که از غذاهایی با فیبر کمتر استفاده می‌کردند، نه‌تنها وزن کمتری داشتند، بلکه به نسبت ۴۹ درصد کمتر در معرض چاق شدن قرار می‌گیرند.

از سوی دیگر برخی از کربوهیدرات‌ها مانند گندم پخته نیز نسبت به غلات تصفیه شده سالم‌تر هستند و تحقیقات نشان می‌دهد که این غلات تصفیه شده و فراورده‌های ساخته شده از آن‌ها مانند نان سفید، کلوچه، شیرینی، ماکارونی، برنج و غیره نه‌تنها باعث افزایش وزن می‌شوند بلکه با افزایش خطر مقاومت به انسولین و سندرم متابولیک نیز ارتباط دارند. در حالی که مصرف غذاهای سبوس‌دار از تمام این بیماری‌ها پیشگیری می‌کند.

خواص بلغور گندم در طب سنتی

بلغور گندم در طب سنتی هم کاربرد زیادی دارد و خواص آن می‌تواند برای داشتن یک بدن سالم برای شما مفید باشد، از جمله خواص بلغور گندم در طب سنتی عبارتند از:

۱ – بهبود در هضم غذا

زمانی‌که فیبر در رژیم غذایی وجود داشته باشد، فرایند هضم هم راحت‌تر و بهتر انجام می‌گیرد. بلغور گندم مقادیر زیادی فیبر درون خودش دارد و مصرف آن باعث می‌شود که فرایند هضم غذا بهتر و سریع‌تر انجام شود.

۲ – کاهش وزن

اگر قصد کاهش وزن دارید، بهتر است بلغور گندم مصرف کنید. ویژگی کم‌کالری و کم‌چربی بلغور گندم به ایجاد احساس سیری در شما کمک می‌کند، این ویژگی علاوه بر اینکه جلوی پرخوری را می‌گیرد، کمک می‌کند که چربی‌های موجود در بدن شما کاهش یابد.

۳ – افزایش میزان گردش خون

آهن یکی از مهم‌ترین مواد موجود در بلغور گندم است که مصرف آن باعث افزایش این ماده در بدن و بهبود میزان گردش خون در بدن می‌شود، مقدار مفید و به‌اندازه این ماده غذایی، در حدود ۱۵ درصد از نیاز روزانه به آهن را برطرف می‌کند.

۴ – تقویت استخوان‌ها

تقویت استخوان‌های بدن از دیگر خواص بلغور گندم در طب سنتی است. وجود مواد معدنی زیاد در بلغور گندم کمک می‌کند که بافت‌های استخوانی تقویت شده و استحکام استخوان‌های بدن افزایش یابد.

۵ – بهبود خواب

سطوح قابل توجهی از منیزیم موجود در بلغور گندم، آن را به کمکی بزرگ برای خواب تبدیل می‌کند، چرا که منیزیم می‌تواند بر تولید برخی از پیام‌رسان‌های عصبی آرامش‌بخش تأثیر داشته باشد. هنگامی که بدن شما این انتقال دهنده‌های عصبی را آزاد می‌کند، سیستم عصبی و ذهن آرام می‌شوند و کمک می‌کند تا دوره‌های راحت و طولانی خواب داشته باشید. کسانی که از بی‌خوابی و سایر اختلالات خواب رنج می‌برند، باید بلغور گندم را به مدت چند هفته در رژیم غذایی خود بگنجانند و احتمالاً تغییر قابل ملاحظه‌ای را مشاهده خواهند کرد.

۶ – تسریع رشد

بلغور گندم، با داشتن تمام اسید آمینه‌های ضروری که بدن برای رشد و نمو نیاز دارد، منبع خوبی از پروتئین است که بدن ما برای رشد بافت‌ها، سلول‌ها، رگ‌های خونی جدید و غیره به آن نیاز دارد. اگر در دوره بهبودی پس از آسیب یا بیماری به سر می‌برید، مصرف زیاد پروتئین‌های کامل برای تسریع بهبودی ضروری است.

۷ – پیشگیری از بیماری‌های مزمن

دانه‌ها و غلات به طور معمول با پتانسیل آنتی اکسیدانی بالایی همراه نیستند، اما بلغور گندم دارای خاصیت آنتی اکسیدانی فیتونوترینت‌ها است که می‌توانند در از بین بردن التهاب و کاهش جهش سلول‌های سالم که باعث سرطان می‌شوند، کمک کند. رادیکال‌های آزاد در بدن باعث تحریک استرس اکسیداتیو در بدن و پس از آن التهاب می‌شوند که می‌تواند منجر به مشکلات دیگری در سلامتی شود.

۸ – تقویت ایمنی بدن

طیف وسیعی از ویتامین‌ها و مواد معدنی موجود در بلغور گندم می‌تواند بر سیستم ایمنی بدن تأثیر بگذارد. به طور خاص، روی به پاسخ ایمنی قوی در بدن مرتبط شده است و بلغور گندم میزان قابل توجهی از این ماده معدنی را در هر پُرس دارد؛ یعنی حدود ۲۰ درصد از مصرف روزانه پیشنهاد شده است.

۹ – محافظت از قلب

علاوه بر اثراتی که فیبر بر تجمع کلسترول در قلب دارد، بلغور گندم می‌تواند به سلامت قلب و عروق نیز کمک کند. مقدار قابل توجهی پتاسیم در بلغور گندم وجود دارد. پتاسیم به عنوان یک وازودیلاتور شناخته شده به این معناست که می‌تواند فشار را در عروق و شریان‌ها کاهش دهد و فشار خون را پایین‌تر آورد. برای افرادی که در معرض خطر عوارض قلبی و عروقی هستند، بلغور گندم انتخاب رژیمی عاقلانه‌ای است که می‌تواند فشار خون بالا را تحت کنترل درآورد.

۱۰ – ساخت استخوان‌های قوی

مواد معدنی بسیاری که در بلغور گندم یافت می‌شود، برای بسیاری از سیستم‌های مختلف بدن مهم هستند، اما برای بهبود استحکام استخوان اهمیت ویژه‌ای دارند. با بالا رفتن سن، تراکم مواد معدنی استخوانی به‌طور طبیعی کاهش می‌یابد، بنابراین ما به مقدار زیادی فسفر، منگنز، آهن و فسفر برای حفظ سلامت استخوان‌ها و جلوگیری از پوکی استخوان نیاز داریم. بلغور گندم این مواد معدنی را در غلظت‌های بالا در اختیار بدن قرار می‌دهد و باعث می‌شود این غله به یک تقویت‌کننده عالی برای استخوان تبدیل شود.

۱۱ – کمک به افراد دیابتی

بلغور گندم با داشتن کربوهیدرات‌های پیچیده‌تر نسبت به گندم ساده تصفیه شده و قندهای ساده، می‌تواند میزان قندخون را در بدن بهبود دهد. بلغور گندم با بهینه‌سازی انتشار انسولین، می‌تواند باعث جلوگیری از افزایش فشار خون و قند خون شود که برای افراد مبتلا به دیابت بسیار خطرناک هستند.

منبع: ایمنا.