آش یخ یکی از غذاهای محلی ساده و خوشمزه استان آذربایجان شرقی است.

در پخت آش یخ، همانطور که از نام این غذا مشخص است، از یخ استفاده شده است. دیگر مواد اولیه ی به کار رفته در این آش شامل برنج، سیر، ماست ترش محلی و انواع سبزی ها میباشد که سبب شده اند این غذا بسیار پر خاصیت باشد.

طبع آش یخ سرد است یا گرم؟

جالب است بدانید که اکثر مواد اولیه به کار رفته در آش یخ دارای طبع و مزاج سرد می باشند؛ بنابراین، همانطور که انتظار می رود، طبع آش یخ سرد است.

خواص بی نظیر آش یخ را بشناسید!

سرماخوردگی و آنفلونزا

سیر به دلیل وجود ترکیبات شیمیایی مثل آلیسین دارای خواص ضد باکتریایی می باشد، علاوه بر این مصرف سیر به تقویت سیستم ایمنی بدن نیز کمک می کند می تواند به پیشگیری و درمان بیماری های عفونی و ویروسی مثل سرماخوردگی و آنفولانزا کمک کند.

پیشگیری از پوکی استخوان

زنانی که در دروان یائسگی به سر می برند با خطر پوکی استخوان مواجه هستند و برای پیشگیری از پوکی استخوان بهتر است سیر را در رژیم غذایی خود قرار دهند. مصرف سیر می تواند کمبود استروژن را در خانم های یائسه جبران کند و به همین دلیل باعث می شود خطر ابتلا به پوکی استخوان کاهش یابد.

پیشگیری از آلزایمر

بیماری هایی مثل زوال عقل و آلزایمر به دلیل آسیب های اکسیداتیو به وجود می آیند. سیر به دلیل وجود انتی اکسیدان های قوی می تواند از آسیب های اکسیداتیو جلوگیری کند و به همین دلیل باعث کاهش خطر ابتلا به بیماری هایی مثل زوال عقل و آلزایمر می شود.

درمان یبوست

همانطور که می دانید سیر به عنوان یک آنتی باکتری طبیعی بسیار قوی شناخته می شود و به همین جهت برای پا کسازی روده ها از انواع باکتری های مضر بسیار مفید است. اگر به یبوست مبتلا هستید می توانید روی کمک سیر برای پاک سازی روده ها حساب کنید.

لاغری و کاهش وزن

مصرف سیر برای کاهش وزن بسیار مناسب است زیرا علاوه بر اینکه باعث کاهش اشتها می شود می تواند روند چربی سوزی را افزایش دهد. اگر می خواهید از شر توده های چربی شکمی راحت شوید حتما سیر را در رژیم غذایی خود جای دهید.

کاهش ابتلا به بیماری های قلبی

سیر در کاهش کلسترول کل و کلسترول ال‌دی‌ال (کلسترول بد) و پایین آوردن خطر بیماری‌های قلبی مؤثر است. برای کسانی که کلسترول بالا دارند، ظاهرا سیر به‌عنوان یک مکمل غذایی، کلسترول کل و یا ال‌دی‌ال را حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد کاهش می‌دهد.اگر به‌طور خاص ال‌دی‌ال (کلسترول بد) و اچ‌دی‌ال (کلسترول خوب) را بررسی کنیم، ظاهرا سیر، ال‌دی‌ال را کاهش می‌دهد اما تأثیر اثبات‌شده‌ای روی اچ‌دی‌ال ندارد.

کمک به درمان عفونت‌های روده‌ای ناشی از انگل‌ها

سیر می‌تواند عفونت‌های ناشی از انگل‌های روده‌ای مانند ژیاردیاز و کرم‌های نواری را در موش‌ها درمان بکند. آلیسین موجود در سیر می‌تواند با جلوگیری از ساخت چربی در انگل‌ها توانایی تحرک، جذب غذا و تولیدمثل را در آنها مختل بکند.همچنین سیر به عملکرد دستگاه ایمنی کمک کرده و با افزایش فعالیت گلبول‌های سفید، مکانیسم دفاعی بدن را در برابر عفونت‌های انگلی تقویت می‌کند.

پیشگیری و درمان سرطان

آلیل مرکاپتوسیستئین (SAMC) یک ترکیب گوگرددار در سیر است که می‌تواند سرعت رشد سلول‌های سرطانی را کاهش بدهد و موجب مرگ سلول‌های سرطانی بشود. در مطالعات سلولی آلیل مرکاپتوسیستئین به پروتئین توبولین که در تکثیر سلول‌ها نقش داشته متصل شده و رشد سلولی را مختل می‌کند. همچنین آلیل مرکاپتوسیستئین با فعال‌کردن پروتئین‌های خاص، موجب مرگ سلول‌های سرطانی می‌شود.

جلوگیری از پیشرفت سرطان سینه در خانم ها

از دیگر خواص سیر می‌توان به جلوگیری از پیشرفت سرطان سینه اشاره کرد. دی‌آلیل دی‌سولفید موجود در سیر می‌تواند از طریق افزایش مرگ سلول‌های سرطانی و ممانعت از رشد آنها مانع از رشد تومورهای پستان در موش‌ها بشود (به‌ کمک پروتئین Bcl-2 و آنزیم کاسپاز).

پیشگیری از ابتلا به سرطان مثانه

سیر با تحریک دستگاه ایمنی و سم‌زدایی بدن موش‌ها از عوامل سرطان‌زا توانست از رشد تومورهای مثانه در آنها جلوگیری بکند. سیر فعالیت ماکروفاژ‌ها (درشت‌خوارها) و لنفوسیت‌ها را افزایش می‌دهد. این دو به سلول‌های درگیر سرطان مثانه حمله می‌کنند. سیر با فعال‌کردن آنزیم‌ آنتی‌اکسیدانی CYP2E1 بدن را از عوامل سرطان‌زا پاک می‌کند.

تقویت حافظه

سیر موجب افزایش هورمون سروتونین در مغز می‌شود. سروتونین یک انتقال‌دهنده‌ی عصبی است که موجب افزایش عملکرد شناختی افراد می‌شود. روغن سیر از طریق افزایش رشد نورون‌ها موجب تقویت حافظه و عملکرد شناختی در موش‌ها می‌شود.

تامین انرژی

برنج سرشار از کربوهیدرات است که به‌عنوان سوخت بدن عمل می‌کند؛ علاوه بر این، در عملکرد طبیعی مغز نیز نقش دارد. کربوهیدرات پس از سوخت‌وساز در بدن به انرژی کاربردی تبدیل می‌شود. ویتامین‌ها، مواد معدنی و مواد ارگانیک موجود در برنج، عملکرد و فعالیت متابولیک تمام ارگان‌های بدن را افزایش می‌دهند که درنهایت به افزایش سطح انرژی منجر می‌شود.

جلوگیری از چاقی

از دیگر خواص برنج می‌توان به جلوگیری از چاقی اشاره کرد. دانه‌های برنج فاقد چربی‌های مضر، کلسترول و سدیم هستند. برنج همچنین به‌عنوان بخش جدایی‌ناپذیر یک رژیم غذایی صحیح شناخته می‌شود. در حقیقت، هر غذایی که مواد موردنیاز بدن را تأمین کند، بدون اینکه تأثیرات منفی به‌همراه داشته باشد، یک امتیاز بزرگ برای سلامتی محسوب می‌شود. سطح بسیار اندک چربی، کلسترول و سدیم، به کاهش چاقی و عوارض مرتبط با آن کمک می‌کند.

کنترل فشار خون

سطح سدیم موجود در دانه‌های برنج بسیار اندک است و به همین دلیل برای افرادی که فشار خون بالایی دارند، بسیار مناسب است. سدیم بیش از اندازه در بدن به منقبض‌شدن رگ‌ها و شریان‌ها، افزایش استرس و فشار بر سیستم قلبی‌عروقی منجر می‌شود که درنهایت، فرد را به فشار خون بالا مبتلا می‌کند. این ماده همچنین در ابتلا به بیماری‌هایی مثل آترواسکلروز، سکته قلبی و سکته مغزی نقش دارد. با این اوصاف، مصرف خوراکی‌هایی که فاقد سدیم هستند، برای سلامتی مفید خواهد بود.

جلوگیری از سرطان

دانه‌های کامل برنج مثل برنج قهوه‌ای سرشار از فیبر نامحلول هستند که از بدن در برابر انواع مختلف سرطان محافظت می‌کنند. بسیاری از دانشمندان و محققان بر این باورند که فیبرهای نامحلول برای مراقبت از بدن در برابر رشد و دگردیسی سلول‌های سرطانی حیاتی هستند. فیبر همچنین در مقابله با سرطان کولورکتال (روده‌ی بزرگ) و روده نقش دارد.

خواص برنج به فیبر موجود در آن خلاصه نمی‌شود. برنج حاوی آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی مثل ویتامین C، ویتامین A و ترکیبات فنولیک و فلاونوئیدهای فراوانی است که عملکردی مشابه آنتی‌اکسیدان‌ها دارند و به پاکسازی بدن از رادیکال‌های آزاد کمک می‌کنند.

رادیکال‌های آزاد، محصول جانبی متابولیسم سلول‌ها هستند که به ارگان‌ها آسیب می‌رسانند و باعث جهش سلول‌های سالم به سلول‌های سرطانی می‌شوند. بنابراین می‌توانید با خوردن برنج، سطح آنتی‌اکسیدان موجود در بدن‌تان را افزایش بدهید و از ابتلا به سرطان پیشگیری کنید.

سیر موجود در آش یخ با تحریک دستگاه ایمنی و سم‌زدایی بدن موش‌ها از عوامل سرطان‌زا توانست از رشد تومورهای مثانه در آنها جلوگیری بکند. سیر فعالیت ماکروفاژ‌ها (درشت‌خوارها) و لنفوسیت‌ها را افزایش می‌دهد. این دو به سلول‌های درگیر سرطان مثانه حمله می‌کنند. سیر با فعال‌کردن آنزیم‌ آنتی‌اکسیدانی CYP2E1 بدن را از عوامل سرطان‌زا پاک می‌کند.

خواص دیورتیک (ادرارآور) و گوارشی برنج

پوسته‌ی برنج به‌عنوان یک داروی مؤثر برای درمان دیسانتری (اسهال همراه با خون) عمل می‌کند. همچنین برخی افراد معتقدند که پوسته‌ی برنج سه‌ماهه، خواص ادرارآور دارد. چینی‌ها بر این باورند که برنج باعث افزایش اشتها می‌شود، بیماری‌های معده را درمان می‌کند و در از بین بردن تمام مشکلات گوارشی نقش دارد.

خواص ادرارآور پوسته‌ی برنج باعث می‌شود که آب اضافی را دفع کنید؛ علاوه بر این، سموم بدن مثل اوریک‌اسید را از بین می‌برد. پوسته‌ی برنج همچنین به کاهش وزن کمک می‌کند، چراکه حدود ۴ درصد از ادرار را چربی‌های دفع‌شده‌ی بدن تشکیل می‌دهند. فیبر زیاد موجود در پوسته‌ی برنج نیز فعالیت منظم روده‌ها را افزایش می‌دهد و از بدن در برابر انواع سرطان‌ها محافظت می‌کند. از دیگر خواص برنج این است که احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را کاهش می‌دهد.

بهبود متابولیسم

برنج یکی از منابع عالی برای تأمین مواد معدنی و ویتامین‌ها به‌شمار می‌رود؛ ویتامین D، کلسیم، نیاسین، فیبر، آهن، تیامین و ریبوفلاوین، همگی در این دانه‌های ارزشمند وجود دارند. این ویتامین‌ها پایه‌ و اساس متابولیسم بدن، سلامت سیستم ایمنی و عملکرد کلی ارگان‌های بدن را تشکیل می‌دهند. می‌دانیم که ویتامین‌ها، برای بسیاری از فعالیت‌ها و عملکردهای بدن ضروری هستند و برنج یکی از منابع مهم برای تأمین این ویتامین‌ها به‌شمار می‌رود.

تقویت سلامت قلب و عروق

روغن سبوس برنج خواص آنتی‌اکسیدانی دارد و با کاهش سطح کلسترول بدن، به تقویت سیستم قلبی‌عروقی کمک می‌کند. قبلا به مزایای فیبر و سطح پایین چربی و سدیم برای حفظ سلامت سیستم قلبی‌عروقی اشاره کردیم. گونه‌های مختلف برنج وحشی و قهوه‌ای در مقایسه با برنج سفید، عملکرد بهتری دارند؛‌ چراکه پوسته‌ی این دانه‌ها، مواد مغذی فراوانی دارد که متأسفانه در روند سفیدکردن برنج، کاملا از دانه‌های اصلی جدا می‌شود.

مضرات و منع مصرف های آش یخ

• مشکلات گوارشی: اگر دارای مشکلات گوارشی مثل معده درد هستید، یا اینکه دارای معده حساس و ضعیفی هستید بهتر است سیر را به صورت پخته شده مصرف کنید، زیرا مصرف سیر خام می تواند باعث تشدید مشکلات در دستگاه گوارش شود.
• مسموم شدن کبد: یکی دیگر از مشکلاتی که مصرف سیر خام ( در صورتی که بیش از حد تعادل مصرف شود ) می تواند برای بدن ایجاد کند این است که باعث مشکلات کبدی و مسمومیت کبد شود. توصیه می شود کسانی که مشکلات کبدی دارند از مصرف بیش از حد سیر پرهیز کنند.

مصلحات آش یخ چه موادی هستند؟

از آنجایی که طبع آش یخ سرد است، پیشنهاد می شود جهت جلوگیری از ابتلا به سردی این غذا، از مصلحات آن که شامل دمنوش دارچین و یا دمنوش زنجبیل میشوند، استفاده کنید.