کاکوتی یگ گیاه دارویی مشهور با نام انگلیسی Ziziphora clinopodioides است و در دسته خانواده نعناعیان قرار دارد. کاکوتی گیاهی خودرو است و بیشتر در مناطق کوهستانی رشد میکند. ارتفاع بوته های کاکوتی تا 50 سانتی متر هم می رسد و برگ های ریز و سبز و گل های بنفش رنگ دارد.
گیاه کاکوتی با عطر خوش و طعم دلچسب آن مشهور است و اغلب در تهیه چای و دمنوش به کار می رود. عطر و بوی کاکوتی به اویشن شباهت دارد و به همین دلیل گاهی از آن به عنوان ادویه در غذاها استفاده می شود. در ایران خراسان شمالی و بجنورد بیشترین میزان کاکوتی را در بافت گیاهی خود دارند. این گیاه در گویش محلی خراسانی به کاکوتی آنخ نیز شهرت دارد.
قدمت کاکوتی کم نیست و سالیان زیادی است که در تهیه نوشیدنی های مختلف از آن استفاده می شود. کاکوتی همچنین به صورت عرقو روغن نیز قابل استفاده است. از دیگر نام های کاکوتی می توان به لکوتی یا کهلیک اُتی(همان علف کبک) نیز اشاره کرد.
طبع کاکوتی سرد است یا گرم؟
در منابع طب سنتی آمده است که گیاه کاکوتی طبع گرم و خشک دارد. مصرف این گیاه و دمنوش و چای آن به سردمزاجان کمک می کند که میزان سردی بدن خود را کاهش دهند و با بیماری های ناشی از سردی مزاج راحت تر مبارزه کنند. از کاکوتی برای کاهش سردی برخی مواد غذایی و لبنیات مانند دوغ استفاده می شود. زیاده روی در مصرف کاکوتی برای گرم مزاجان به ویزه افراد صفراوی مضر است.
خواص کاکوتی در طب سنتی ایرانی و اسلامی
کاکوتی یک گیاه دارویی پرخاصیت است و به دلیل داشتن طبع گرم می تواند به درمان و بهبود بیماری های ناشی از سردی کمک کند. به عنوان مثال کاکوتی یک گیاه دارویی موثر در پیشگیری و درمان سرماخوردگی، آنفلوانزا، کرونا، اسهال و ضعف معده و... است.
در ادامه برخی دیگر از خواص کاکوتی را مورد بررسی قرار داده ایم.
- روغن کاکوتی باعث روشن شدن پوست و پاکسازی سطح پوست از آلودگی ها می شود. ر.غن کاکوتی یکی از روغن های موثر برای مراقبت پوستی است و می توان آن را جایگزین پاک کننده های شیمیایی کرد.
- مصرف صحیح دمنوش کاکوتی به تنظیم سیکل قاعدگی کمک می کند. این دمنوش همچنین به دلیل خواص ضد دردی که دارد، در کاهش دردهای قاعدگی در زنان موثر است و دل درد و کمردرد ناشی از شروع عادت ماهیانه را کاهش می دهد.
- مصرف کاکوتی باعث کاهش میزان قند خون می شود. چراکه بر سلول های بتاپانکراس تاثیر گذاشته و ترشح انسولین را تقویت می کند. این دمنوش برای مبتلایان به دیابت مفید است و اما در افراد دیگر ممکن است باعث افت قند خون شود.
- کاکوتی خواص ضد التهابی دارد و همچنین آرامبخش است. به همین دلیل این گیاه برای معده بسیار مفید است. تجربه نشان دده که مصرف دمنوش کاکوتی برای تسکین درد معده و بهبود هضم غدا بسیار مفید است. همچنین عملکرد دستگاه گوارش را تقویت می کند و موجب درمان دلپیچه و دل درد و کاهش نفخ و ورم معده و روده می شود. برای این کار می بایست دمنوش کاکوتی را بعد از وعده های غذایی بخورید. به این ترتیب حتی می توانید از بروز زخم معده هم پیشگیری کنید.
- کاکوتی باعث بالا رفتن فشار خون می شود. این خاصیت کاکوتی برای افرادی که دچار افت فشار خون هستند مفید است. درمقابل افرادی که فشارخون بالا دارند باید از مصرف آن پرهیز کنند.
- طبق مطالبی که در منابع طب سنتی آمده، کاکوتی می تواند در مردان، قوای جنسی را تقویت کتد و میل جنسی را افزایش دهد. کاکوتی همچنین در کاهش مشکلات ناباروری و ضعف اسپرم و ناتوانی جنسی یا اختلالات نعوظ و انزال مردان موثر است.
- یکی دیگر از خواص شگفت انگیز کاکوتی، اثر آن در درمان و کاهش دردهای رماتیسمی است. این خاصیت کاکوتی تا حدودی بخاطر ضد التهاب بودن آن است. مصرف جوشانده کاکوتی در بهبود بیماری هایی مانند نرمی استخوان و روماتیسم موثر است.
- غرغره کردن جوشانده کاکوتی باعث کاهش ورم لوزه ها می شود.
- با مصرف دمنوش کاکوتی می توانید از بیماری هایی مانند هلیکوباکتر و هلیکوپیلوری و زخم معده جلوگیری کنید.
- دمنوش کاکوتی اگر به اندازه مصرف شود صفرابر است.
- آهن بالایی دارد و در بهبود کمبود آهن موثر است.
- چای کاکوتی باعث تقویت عضلات قلب می شود.
- بنظر می رسد که مصرف چای یا دمنوش کاکوتی برای درمان افراد مبتلا به تب مالت مفید باشد. تب مالت یک بیماری مشترک انسان و دام است که غالبا در اثر مصرف لبنیات یا محصولات حیوانی آلوده و غیر بهداشتی ایجاد می شود.
- افراد رماتیسمی می توانند علاوه بر خوردن دمنوش کاکوتی از جوشانده آن برای شست و شوی پا و مفاصل خود استفاده کنند یا جوشانده کاکوتی را در وان حمام ریخته و دقایقی در آن دراز بکشند.
- برای بند آوردن خونریزی بینی کافی است یک پنبه یا تکه پارچه کتان و تمیز را به دم کرده کاکوتی آغشته کرده و در حفره بینی قرار دهید.
- دمنوش کاکوتی خلط آور است و به درمان سرفه های خشک کمک می کند.
- دمنوش کاکوتی تقویت کننده ریه است و به درمان و بهبود بیماری های تنفسی مانند آسم، برونشیت، سیاه سرفه و... کمک می کند.
- دراز کشیدن در وان کاکوتی و به اصطلاح حمام کاکوتی در درمان سیاتیک نیز موثر است. همچنین برای درمان سیاتیک می توان برگهای کاکوتی را به صورت ضماد بر موضع مورد نظر قرار داد.
- کاکوتی گیاهی قاعده آور است و برای بانوانی که در ایام قاعدگی دچار درد هستند نیز مفید است.
طریقه مصرف کاکئتی چگونه است؟
برای تهیه دمنوش کاکوتی کافی است حدود 3 گرم از گیاه کاکوتی را در 250 سی سی آب جوش بریزید و حدود 20 دقیقه صبر کنید تا دم بکشد و پس از آن میل کنید.
بهترین زمان مصرف چای یا دمنوش کاکوتی صبح ها و عصرها است.
دم کرده کاکوتی را می توان هم به صورت گرم و هم به صورت خنک مصرف کرد. در ایام گرم سال و تابستان ها می توان از دم کرده کاکوتی به عنوان یک نوشیدنی خنک و پرخاصیت استفاده کرد.
خواص دمنوش کاکوتی و پونه
همانطور که گفتیم کاکوتی را می توان در ترکیب با گیاهان دارویی دیگر نیز استفاده کرد. یکی از بهترین گزینه ها برای در کنار کاکوتی بودن، پونه است. دمنوش کاکوتی و پونه خواص متعددی دارد که به اختصار برخی از انها را نام می بریم:
درمان غلظت خون، تقویت معده، بادشکن بودن و درمان نفخ، درمان سرفه، درمان حساسیت و آلرژی، خاصیت آنتی بیوتیکی بالا، درمان شب ادراری، تقویت قلب و تقویت گوارش
برای تهیه دمنوش کاکوتی و پونه یک قاشق کاکوتی و یک قاشق پونه را ئر قوری مناسب ریخته و دولیوان آب جوش به آن بیافزایید و 30 دقیقه روی حرارت کم و غیر مستقیم قرار دهید تا کاملا دم بکشد. سپس دمنوش را صاف کرده و با کمی عسل شیرین کرده و میل کنید.
خواص عرق کاکوتی
یکی از روش های استفاده از خواص کاکوتی، مصرف عرق کاکوتی است. برخی از خواص عرق کاکوتی را در ادامه می خوانید:
خواص عرق کاکوتی برای لاغری: عرق کاکوتی اشتها آور است و برای افراد لاغری که قصد چاقی دارند مناسب است به همین دلیل افرادی که دچار اضافه وزن هستند باید در مصرف آن احتیاط کنند.
خواص عرق کاکوتی برای نوزاد: هنوز اطلاعاتی درباره تاثیر این عرق بر نوزادان در دست نیست به همین دلیل بهتر است که آن را با تجویز پزشک مصرف نمایید.
خواص عرق کاکوتی برای معده: عرق کاکوتی میتواند در درمان سریع زخم معده موثر باشد. همچنین مصرف این عرق به کاهش ترشح زیاد اسید معده کمک میکند و دارای تاثیر ضد التهابی میباشد.
خواص عرق کاکوتی برای مو: مصرف این عرق بر رشد و تقویت مو موثر است.
عرق کاکوتی در بارداری: مصرف این عرق به دلیل قاعده آور بودن ممکن است موجب سقط جنین یا زایمان زودرس شود.
عرق کاکوتی و اسهال: این عرق دارای خاصیت ضد عفونی کنندگی است و به همین دلیل مصرف آن باعث پاکسازی روده و درمان اسهال. عرق کاکوتی یک داروی گیاهی عالی برای درمان اسهال است.
خواص روغن کاکوتی
روغن کاکوتی یکی دیگر از اشکال استفاده از کاکوتی و خواص آن است. این روغن برای پاکسازی پوست مفید است. همچنین می توان آن را به صورت موضعی برای ماساژ و.. استفاده کرد. روغن کاکوتی خواص ضد عفونی کنندگی و ضد باکتریایی دارد و عوامل بیماری زا و آلودگی ها را از سطح پوست پاک می کند و از بین می برد.
همچنین از روغن کاکوتی به دلیل بوی تندی که دارد می توان به عنوان یک دئودرانت طبیعی استفاده کرد.
عوارض کاکوتی و نکات مصرف آن
همانطور که گفتیم کاکوتی قاعده آور است. همچنین طبع بسیار گرمی دارد. بنابراین زنان باردار باید به طور جد از مصرف آن خودداری کنند. مصرف کاکوتی در بارداری ممکن است باعث افزایش ناگهانی فشار خون، خونریزی و سقط جنین شود.
افراد مبتلا به فشارخون بالا نباید کاکوتی را مکرر و به صورت زیاد مصرف کنند. کاکوتی باعث بالا رفتن فشار خون می شود و در افرادی که مشکل فشار خون بالا دارند خطر سکته مغزی و قلبی را به دنبال خواهد داشت.
بهتر است دوره مصرف کاکوتی از 6 روز بیشتر نشود. پس از 6 روز وقفه ای چند روزه لازم است.
