حاملگی مولار که به نام مول هیداتیفرم (Hydatidiform mole) نیز شناخته می‌شود، با رشد غیرطبیعی تروفوبلاست‌ها، یعنی سلول‌هایی که بخش عمدهٔ جفت را تشکیل می‌دهند مشخص می‌شود. به عبارت ساده‌تر، حاملگی مولار زمانی رخ می‌دهد که تخمک بارور به جای یک جنین به توده‌ای گوشتی به نام مول (Mole) تبدیل شود. به این معنی که جنین و جفت پس از لقاح به شکلی که باید رشد نمی کنند.
انواع حاملگی مولار
هنگامی که مشکلات کروموزومی خاصی هنگام لقاح و تشکیل تخم بارور وجود داشته باشد، بارداری مولار اتفاق می‌افتد. بارداری مولار ممکن است به صورت کامل یا جزئی باشد:
حاملگی مولار کامل:
در یک حاملگی مولار کامل، بافت جفت، غیرطبیعی و متورم است و به نظر می‌رسد کیست‌های پر از مایع را تشکیل می‌دهد که شبیه به یک خوشۀ انگور هستند. همچنین در این نوع، بافت جنین، ساک حاملگی و جفت طبیعی تشکیل نمی‌شود و شکل نمی‌گیرد.
حاملگی مولار جزئی:
در حاملگی مولار جزئی ممکن است بافت جفتِ طبیعی، همراه بافت جفتی که به طور غیرطبیعی شکل می‌گیرد، تشکیل شود. در این نوع از حاملگی مولار، مقداری بافت سالم جفت وجود خواهد داشت و ساک حاملگی تشکیل می‌شود. همچنین، جنین یا بخشی از بافت جنین ممکن است تشکیل شود اما به قدری غیرطبیعی است که قادر به زنده ماندن نیست و معمولاً در اوایل بارداری سقط می‌شود.
علائم حاملگی مولار
- حاملگی مولار، ابتدا علائم اولیۀ بارداری را خواهد داشت اما ممکن است در ادامه، لکه‌بینی یا خونریزی شدید وجود داشته باشد. این می‌تواند شامل ترشحات قرمز روشن تا قهوه‌ای تیره به صورت ادامه‌دار یا منقطع و با شدت زیاد یا کم باشد. این خونریزی ممکن است از هفتۀ ششم شروع شود و تا هفتۀ ۱۲ ادامه داشته باشد.
- علاوه بر این ممکن است علائمی مانند حالت تهوع و استفراغ شدید، گرفتگی شدید شکم یا ورم شکم، احساس فشار یا درد در ناحیهٔ لگن و دفع کیست‌هایی شبیه دانه‌های انگور از واژن نیز داشته باشید.
- در صورت تشخیص ندادن به‌موقع حاملگی مولار، ممکن است پیش از اواسط بارداری، مادر دچار پره‌اکلامپسی یا مسمومیت حاملگی شود.
- چنانچه علائم یا نشانه‌ای از حاملگی مولار دارید با پزشک خود مشورت کنید. او ممکن است به دنبال علائم دیگری از بارداری مولار مانند رشد سریع رحم، به طوری که اندازهٔ رحم برای بارداری خیلی بزرگ باشد، فشار خون بالا، پره‌اکلامپسی، یعنی وضعیتی که باعث افزایش فشار خون و پروتئین در ادرار بعد از هفتهٔ ۲۰ بارداری می شود، کیست‌های تخمدان، کم‌خونی و پرکاری تیروئید باشد.
علت حاملگی مولار
حاملگی مولار ناشی از بارور شدن غیرطبیعی یک تخمک است. سلول‌های بدن به طور معمول حاوی ۲۳ جفت کروموزوم، یک کروموزوم از پدر و دیگری از مادر هستند. در بیشتر موارد حاملگی مولار کامل، تخمک بارور، دو نسخه از کروموزوم‌های پدر را داراست و هیچ کروموزومی از مادر را ندارد و تمام مادهٔ ژنتیکی از سوی پدر منتقل می شود. در این شرایط کروموزوم‌های تخمک مادر غیر‌فعال می‌شوند یا از بین می‌روند و تنها کروموزوم‌های پدر تکثیر می‌شوند. در این حالت، جنین، ساک حاملگی و جفت طبیعی تشکیل نمی‌شود، بلکه جفت، توده‌ای از کیست‌هایی است که شبیه به یک خوشۀ انگور هستند.
در حاملگی مولار جزئی یا نسبی، معمولاً تخمک بارور، دو نسخه از کپی کورموزم‌های پدر و یک نسخه از کروموزوم‌های مادر را دارد. در نتیجه جنین به جای ۴۶ کروموزوم، ۶۹ کروموزوم دارد. این حالت غالباً زمانی اتفاق می‌افتد که دو اسپرم تخمک را بارور می‌کنند و در‌نتیجه یک کپی اضافی از مادهٔ ژنتیکی پدر ایجاد می‌شود. در این حالت، مقداری بافت سالم جفت وجود خواهد داشت، ساک حاملگی تشکیل می‌شود و ممکن است جنین یا بخشی از بافت جنین نیز تشکیل شود، اما در بیشتر موارد به قدری غیرطبیعی است که امکان ادامۀ حیات و رشد را نخواهد داشت.
مراقبت پس از سقط جنین
پزشک دستورالعمل‌هایی را برای شما فراهم خواهد کرد که شامل دستورالعمل‌های زیر می‌باشد:
بهداشت فردی
پزشک ممکن است از شما بخواهد که دستمال کاغذی هایتان را جمع کنید. دمای بدن و اطراف خود را برای پنج روز بعد از سقط جنین بالا نگه دارید. اگر دمای شما بالاتر از ۱۰۰ F. رفت به پزشک مراجعه کنید.
ممکن است یکی دو روز پس از سقط جنین، درد خفیفی داشته باشید. دارو‌های ضد دردی مانند استامینوفن یا ایبوپروفن می‌توانند برایتان یک گزینه خوب باشد.
اگر هنوز هم بعد از گذشت چندین روز خونریزی و درد دارید، به پزشک خود زنگ بزنید. اگر درد شدید دارید، به پزشکتان خبر دهید. ممکن است تا چند روز خونریزی داشته باشید. اگر خونریزی شدیدی دارید به پزشک زنگ بزنید.
ممکن است تا ۴ هفته لکه بینی داشته باشید. از پد برای خونریزی هایتان استفاده کنید وبرای ۲۴ ساعات اول از تامپون استفاده نکنید. شما می‌توانید از تامپون در پریود‌های بعدیتان استفاده کنید، که از ۳-۶ هفته دیگر شروع می‌شود.
از وسایل شتشو دهنده داخل واژنی استفاده نکنید.
بهداشت رابطه جنسی
تا زمانی که خونریزی متوقف نشده است، مقاربت نداشته باشید. اگر می‌خواهید دوباره باردار شوید با پزشک خود مشورت کنید. معمولاً توصیه می‌شود که صبر کنید تا قبل از بارداری مجدد، حداقل یک دوره پریود نرمال دیگر داشته باشید.
فعالیت و انجام ورزش
اگر این کار را بکنید ممکن است به حالت عادی برگردید. اما تا زمانی که خونریزیتان متوقف نشده از ورزش سنگین خودداری کنید.
رژیم غذایی
یک رژیم غذایی متعادل غنی از آهن و ویتامین c داشته باشید.
خوشبختانه مبتلایان به حاملگی‌های مولار حتی انواع بدخیم آن نیز درمان می‌شوند و می‌توانند در صورت درمان کامل دوباره باردار شوند.
بهترین درمان برای مول‌های معمولی، اقدام برای کورتاژ (خارج کردن محصولات جفتی از رحم) است، اما در مورد مول‌های مهاجم (مول‌های بدخیم) شیمی درمانی نیز باید صورت گیرد، زیرا ممکن است بیماری به نقاط مختلف بدن مانند ریه، کبد یا مغز انتشار پیدا کند و برای بیمارمشکل ایجاد کند، شیمی درمانی مشکلی در حاملگی بعدی این بیماران ایجاد نمی‌کند و احتمال بروز مول مجدد هم در این بیماران بسیار کم است.
اقدام به بارداری بعد از درمان مول و بچه خوره
امکان بارداری مجدد پس از درمان و بررسی شش ماهه و تائید پایین بودن سطح هورمون بتا اچ سی جی در مول‌های معمولی وجود دارد. اما در مول‌های بدخیم بیمار باید یک سال صبر کند واز قرص‌های پیشگیری از بارداری در این زمان استفاده کند. پس از درمان مولار می‌توان یک بارداری طبیعی داشت و خطرمرگ جنین، نقص مادرزادی، زایمان زودرس در حاملگی بعدی وجود ندارد.
اقدام برای بارداری مجدد بعد از بارداری مولار
داشتن سابقهٔ بارداری مولار شانس بارداری مجدد را کم نمی‌کند، اما خطر عود مجدد، بیشتر از خطر برای زنان بدون سابقهٔ قبلی بارداری مولار است. بنابراین، مهم است که قبل از اقدام برای بارداری مجدد، تحت نظر پزشکتان باشید.
زمان قطعی انتظار برای بارداری مجدد با تشخیص پزشک است، اما در صورت درمان بارداری مولار، برای بارداری مجدد باید مدت‌زمانی نزدیک به شش ماه تا یک سال صبر کنید تا سطح هورمون hcg در شما به صفر برسد. اگر پیش از این زمان دوباره باردار شوید، سطح هورمون بالا می‌رود و تشخیص بازگشت یا بازنگشتن بافت غیرطبیعی مولار برای پزشک غیرممکن می‌شود.
خوشبختانه داشتن یک بارداری مولار بر روی باروری یا باردار شدن به صورت طبیعی تأثیر منفی نخواهد داشت و احتمال عارضه‌هایی مانند مرده به دنیا آمدن نوزاد، نقص‌های مادرزادی، زایمان زودرس یا سایر عوارض بارداری را افزایش نمی‌دهد. در ضمن احتمال داشتن یک بارداری مولار دیگر فقط یک یا ۲ درصد است و در بارداری‌های آینده، این مسئله با انجام سونوگرافی در سه ماهۀ اول بارداری بررسی خواهد شد.
