گیاه گز روغن یا مورینگا بخش جدانشدنی از سوپ خوشمزه‌ی سامبا و سایر خوراک‌های لذیذ جنوب هندوستان به شمار می‌رود. این گیاه دارای طعم و بافتی منحصر به فرد است. احتمالا از دانستن خواص بسیار مهم و ضروری گیاه گز روغن یا مورینگا برای بدن انسان شگفت‌زده خواهید شد. تمام بخش‌های این گیاه به طور شگفت‌انگیزی قابل خوردن هستند.
مورینگا گیاه بومی آفریقا و آسیا به شمار می‌رود و دارای خواص و کاربردهای فراوانی است. مردم انگلیس به آن (درامستیک) و مردم فیلیپین به آن (مالونگای) نیز می‌گویند.
گیاه مورینگا در دامنه‌ی رشته کوه‌های هیمالیا در هندوستان یافت میشود. این گیاه متعلق به خانواده‌ی گز روغنیان (Moringaceae) است. نام این گیاه از واژه‌ی (مورینگا) در زبان مالایالمی گرفته شده است. این گیاه دارای خواص و کاربردهای فراوانی است؛ برگ‌ها، غلاف، میوه‌ها، گل‌ها، ریشه، و پوست این گیاه از جنبه‌های مختلف سودمند هستند.
پ. درخت مورینگا یا گز روغن در آب و هوای نیمه خشک، گرمسیری، و نیمه گرمسیری به آسانی رشد می‌کند و به دلیل آن‌که بخش‌های مختلف این گیاه قابل خوردن هستند، برای انسان فواید زیادی به همراه دارد.
طبع گیاه گز روغنی
چنانچه در رابطه با طبع گیاه گز روغنی یا مورینگا سوالاتی نظیر: طبع گیاه گز روغنی یا مورینگا چیست؟ و یا، طبع گیاه گز روغنی یا مورینگا گرم است یا سرد؟ و یا حتی، طبع گیاه گز روغنی یا مورینگا تر است یا خشک؟ سوالاتی برای شما پیش آمده است، خوب است بدانید که طبع گیاه گز روغنی یا مورینگا گرم و خشک است.
بنابراین گیاه گز روغنی یا مورینگا برای سرد مزاجان مناسب بوده و توصیه می شود گرم مزاجان در مصرف آن دقت نموده و حتما آن را با مصلحاتش مصرف کنند.
خواص گیاه گز روغنی در طب سنتی
- بهبود سازوکار دفاعی بدن: مصرف روزانه‌ی مورینگا به عنوان بخشی از رژیم غذایی میتواند سازوکار طبیعی دفاعی بدن را بهبود ببخشد. این گیاه به عنوان یک محرک ایمنی شناخته میشود و معمولا برای بیماران مبتلا به ایدز تجویز میشود.
- سلاحی علیه نابینایی: این گیاه غنی از ویتامین A و بتا کاروتن است و به عنوان سلاح موثری علیه نابینایی عمل می‌کند.
- کمک به مادران شیرده: گیاه مورینگا یا گز روغن نقش مهمی برای مادران شیرده ایفا می‌کند. طبق گزارش‌های علمی، مصرف این گیاه دارویی به اندازه‌ی قابل توجهی میتواند میزان شیر مادر را افزایش دهد.
- کمک به حفظ تعادل سطوح قند: از آن‌جا که مورینگا باعث متعادل شدن سطوح قند در بدن میشود، میتواند در مبارزه علیه دیابت بسیار موثر عمل کند.
- کمک به حفظ تعادل سطوح کلسترول: امروزه، افزایش مصرف خوراکی‌های ناسالم میتواند به افزایش سطوح کلسترول بدن منجر شود. مورینگا به حفظ تعادل سطوح کلسترول در بدن کمک می‌کند.
- کمک به متابولیسم (سوخت و ساز): مصرف برگ‌های مورینگا باعث تحریک متابولیسم (سوخت و ساز) و ساختار سلولی بدن میشود.
- سم زدایی طبیعی از بدن: به علاوه، این گیاه دارای خواص ضد باکتری بسیاری است و بنابراین، میتواند به عنوان یک پاک کننده و عامل سم زدای طبیعی به کار رود. افزودن دانه‌های مورینگا به آب آلوده میتواند به جذب تمام آلودگی‌ها کمک کند. مورینگا با جذب سموم از خون میتواند به دفع و نابودی سموم انباشته شده در بدن کمک کند.
- دارای کاربرد در ساخت عطر و دمنوش: از دانه‌های مورینگا برای تولید عطرها و روغن‌های رایحه درمانی استفاده میشود. گل‌های مورینگا نیز برای تولید دمنوش گیاهی به کار می‌روند؛ این دمنوش حاوی فلاونوئید و آنتی‌اکسیدان است.
- کمک به التیام سریع زخم‌ها: مکمل‌های مورینگا به دلیل خواص ضد التهابی و ضد عفونی کنندگی‌شان می‌توانند به التیام سریع جراحت‌های خفیف نظیر کبودی‌ها، بریدگی‌ها، و سوختگی‌ها کمک کنند.
- گز روغنی سرشار از مواد معدنی: مورینگا حاوی مقادیر زیادی از مواد معدنی نظیر کلسیم، آهن، پتاسیم، منیزیوم، سلنیوم، مس، و منگنز است که برای حفظ سلامت مو بسیار ضروری هستند.
- برگ‌های گز روغنی، سرشار از آهن: برگ‌های مورینگا در مقایسه با سایر بخش‌های این گیاه کاربردهای گسترده‌تری دارند. این برگ‌ها خوراکی هستند. برگ‌های مورینگا سه برابر بیش‌تر از اسفناج دارای آهن هستند.
- گز روغنی حاوی ویتامین E: ویتامین E موجود در مورینگا آنتی‌اکسیدان قدرتمندی است که باعث تحریک جریان خون در اطراف پوست سر میشود. جریان خون مناسب در پوست سر به جذب بیش‌تر مواد مغذی برای فولیکول‌های مو کمک می‌کند.
روغن گز روغنی، سرشار از آنتی‌اکسیدان
دانه‌های مورینگا حاوی ۴۰ درصد روغن خوراکی هستند که به عنوان روغن بن شهرت دارد. این روغن شفاف، شیرین، و بدون بو غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها است، و مانند روغن زیتون دارای مواد مغذی فراوانی است. این روغن دارای ماندگاری بالایی است و مانند سایر روغن‌ها فاسد نمی‌شود.
حاوی تمام اسیدهای آمینه ضروری
مورینگا یا گز روغن حاوی تمام آمینو اسیدهای ضروری برای بدن است. آمینو اسیدها اجزای تشکیل دهنده‌ی پروتئین‌هایی هستند که بدن برای رشد، ترمیم، و حفظ سلول‌ها به آنها نیاز دارد. بدن انسان ۱۰ الی ۱۲ آمینو اسید تولید می‌کند. ۸ آمینو اسید باقی مانده که با نام آمینو اسیدهای ضروری شناخته میشوند، باید از طریق رژیم غذایی روزانه برای بدن تامین شوند؛ و مورینگا حاوی تمام این آمینو اسیدها است.
کمک به افزایش انرژی و درمان برخی بیماری‌ها
برگ‌های مورینگا یا گز روغن به افزایش سطح انرژی کمک می‌کنند؛ این افزایش انرژی به طور طبیعی و طولانی مدت خواهد بود. همچنین طبق یافته‌های علمی، این گیاه میتواند به درمان زخم‌های معده، محدود کردن رشد تومور، کاهش درد آرتریت و التهاب، و کنترل فشار خون کمک کند.
ماده‌ی غذایی سالم و بدون عوارض جانبی
تاکنون هیچ گونه عارضه جانبی در خصوص مصرف برگ‌های مورینگا گزارش نشده است. بنابراین، کودکان و بزرگسالان می‌توانند بدون نگرانی از این گیاه دارویی مصرف کنند. امروزه، برای افزایش میزان مواد مغذی موجود در غذاها، از این گیاه دارویی در تهیه‌ی پوره، پاستا، و نان استفاده میشود.
مکمل‌های گز روغنی بهتر از سایر مکمل‌ها
مکمل‌های مورینگا (گز روغن) از بسیاری از مولتی ویتامین‌ها و مکمل‌های کلسیم موجود در بازار که از مواد مصنوعی ساخته میشوند، بهتر و موثرتر هستند. مکمل‌های مورینگا از برگ‌ها و غلاف این گیاه تهیه میشوند و به عنوان منابع طبیعی کلسیم و مولتی ویتامین به شمار می‌روند. روش فرآوری این مکمل‌ها باعث افزایش میزان و جذب مواد مغذی در بدن میشود.
ریشه‌ی گز روغنی، کمک به درمان اختلالات جنسی
از ریشه‌ی مورینگا یا گز روغن در طب سنتی برای کنترل اختلالات دستگاه گردش خون، تحریک اشتها، و بهبود کارکرد مجاری گوارشی استفاده میشود. علاوه بر این‌ها، ریشه‌ی مورینگا میتواند به درمان اختلالات جنسی، مشکلات مجاری تناسلی زنان، و آرتریت کمک کند.
بهبود کارکرد کلیه‌ها
طبق نتایج پژوهش‌ها، برخی ترکیبات خاص موجود در ریشه‌ی گیاه مورینگا می‌توانند به درمان سرطان تخمدان، سنگ‌های کلیه، و التهابات کمک کنند. ترکیبات موجود در مورینگا از طریق کمک به بدن جهت دفع موثرتر کلسیم و فسفات از کلیه‌ها می‌توانند باعث بهبود کارکرد عمومی کلیه‌ها شوند.
کمک به رشد مو
مورینگا یا گز روغن حاوی مقدار زیادی ویتامین A است؛ بنابراین، میتواند به بهبود رشد و محافظت از مو کمک کند. انتقال بهینه‌ی اکسیژن و مواد مغذی از دستگاه گردش خون به فولیکول‌های مو برای رشد مناسب موها بسیار ضروری است. ویتامین A نقش مهمی در ایجاد سلول‌ها و بافت‌های سالم در بدن و کاهش ریزش مو ایفا می‌کند. کمبود ویتامین A میتواند باعث افزایش ضخامت پوست سر، خشکی مو، و شوره شود.
گز روغنی حاوی روی (زینک)
گیاه مورینگا حاوی روی (زینک) نیز هست و میتواند با بهبود کارکرد ایمنی، باعث تحریک رشد مو شود. روی (زینک) و سیلیکا به همراه ویتامین A می‌توانند از خشکی و انسداد غدد چربی پوست (سباسه) پیشگیری کنند. این غدد مسئول تولید سبوم یا چربی پوست هستند. کمبود روی (زینک) میتواند به بروز اختلال در تولید دی‌ان‌‌ای و پروتئین، و در نتیجه، به ضعف فولیکول‌های مو منجر شود. همچنین، روی (زینک) بر ساختار و ترکیب اسید نوکلئیک تاثیر می‌گذارد.
جلوگیری از ریزش مو
مورینگا انباری از تمام مواد مغذی مورد نیاز برای سلامت مو است. ریزش مو بر اثر کمبود ویتامین B – به خصوص ویتامین B6، بیوتین، اینوزیتول، و اسید فولیک – ایجاد میشود. جریان مناسب خون در اطراف پوست سر باعث میشود فولیکول‌های مو قوی‌تر و سالم‌تر شوند. وز نیز به همراه ویتامین E به بهبود جریان خون در اطراف پوست سر کمک می‌کند. حفظ کارکرد مناسب مویرگ‌هایی که خون را به فولیکول‌های مو می‌رسانند، بسیار حیاتی است.
روغن گز روغنی برای کاهش موخوره و شوره
روغن مورینگا یک مکمل طبیعی برای بهبود سلامتی و تقویت مو و پوست سر به شمار می‌رود. ماساژ مرتب مو و پوست سر با این روغن به کاهش موخوره و شوره‌ی سر کمک می‌کند. این روغن ویتامین‌ها و مواد معدنی جوان کننده را به فولیکول‌های مو و بافت پوست سر می‌رساند.
مضرات و منع مصرف های گیاه گز روغنی
گز روغنی گیاهی سالم و بدون ضرر برای افراد مختلف است؛ اما باید توجه داشته باشید که زیاده روی در مصرف هر گیاه دارویی میتواند عوارضی را به دنبال داشته باشد.
این در حالی است که، با مصرف به اندازه ی این گیاهان، نه تنها عوارضی پیش نخواهد آمد، بلکه برای شما مفید واقع خواهند شد؛ اما چنانچه در مصرف هر نوع گیاه دارویی زیاده روی کنید، امکان دارد تمامی مزایای آن، به معایب تبدیل شود.
بنابراین، مضراتی که در ادامه برای گیاه گز روغنی بیان خواهیم کرد، به دلیل مصرف بیش از اندازه ی این گیاه دارویی، و یا به دلیل حساسیت برخی افراد به گیاه گز روغنی خواهد بود. این عوارض و ممنوعیت ها شامل موارد زیر میشوند:
- پیش از هر چیز، توصیه می شود از مصرف خودسرانه گیاهان دارویی و همچنین مکمل های گیاهی خوداری کنید.
- توجه به این نکته حائز اهمیت است که دارو های گیاهی کاملا بی خطر و بدون عوارض نیستند؛ بنابراین نمیتوان بدون نظر پزشک و در هر شرایطی از آنها استفاده کرد.
- در صورت بروز هر گونه واکنش آلرژیک، میبایست سریعاً مصرف گیاه دارویی را قطع کنید.
- عوارض جانبی گیاهان دارویی را جدی گرفته و در صورت بروز آنها، به پزشک مراجعه کنید.
- در صورت وجود هر گونه بیماری زمینهای نظیر فشار خون یا دیابت و یا مصرف داروهای شیمیایی، با پزشک خود مشورت کنید؛ چرا که همزمانی مصرف برخی دارو های شیمیایی و گیاهان دارویی می تواند عوارضی جدی به دنبال داشته باشد.
- با توجه به اینکه برخی گیاهان دارویی با بعضی از داروهای خاص تداخل دارند، توصیه می شود در صورتی که بیماری های خاص داشته و داروهای خاصی را مصرف می کنید، حتما از عدم تداخل گیاهان دارویی با داروهای خود اطمینان حاصل نمایید.
مصلحات گیاه گز روغنی
با توجه به طبع گرم گیاه گز روغنی یا مورینگا، توصیه میشود که گرم مزاجان آن را با مصلحاتش که شامل عرق خارشتر و عرق شاهتره میشود مصرف کنند تا طبع و مزاج گیاه گز روغنی یا مورینگا اصلاح شود.
