روغن گزنه روغنی است که از برگ های گیاهی به همین نام به دست می آید. سابقه ی استفاده از این روغن به دو هزار سال پیش باز می گردد و محبوبیت فراوانی در فرهنگ های مختلف دارد.

در طب سنتی به استفاده از گیاه گزنه و فراورده های آن مانند روغن و دمنوش توصیه ی فراوانی شده است. گیاه گزنه که بیشتر در زمین های زراعی می روید معمولا به عنوان علف هرز ریشه کن می شود.

این گیاه در تابستان بیشرین رشد را دارد و ارتفاع آن ممکن است به ۱ تا ۲ متر برسد. اطراف ساقه ها و برگ های گیاه از موهای بسیار نازک و ریز پوشیده شده است که لمس کردن آن موجب ایجاد درد و سوزش می شود.

طبع روغن گزنه چیست؟

چنانچه در رابطه با طبع روغن گزنه سوالاتی نظیر: طبع روغن گزنه چیست؟ و یا، طبع روغن گزنه گرم است یا سرد؟ و یا حتی، طبع روغن گزنه تر است یا خشک؟ سوالاتی برای شما پیش آمده است، خوب است بدانید که طبع روغن گزنه گرم و خشک است.
بنابراین روغن گزنه برای سرد مزاجان مناسب بوده و توصیه می شود گرم مزاجان در مصرف آن دقت نموده و حتما آن را با مصلحاتش مصرف کنند.

خواص فوق العاده ی روغن گزنه

پیش از بررسی خواص فوق العاده ی روغن گزنه، با طرز تهیه ی این روغن مفید آشنا شوید:

روش اول:

• این روش نیازمند صرف زمان بیشتری نسبت به روش دوم است.
• برگ های گزنه را قبل از گل دهی جمع آوری می کنند. باید دقت شود برگ ها تمیز، بدون آفت، آفتاب سوختگی و تارعنکبوت باشد.
• برگ ها را با آب به خوبی شسته سپس در برابر نور خورشید قرار می دهیم تا به خوبی خشک شود.
• برگ های خشک شده را خرد کرده و در ظرفی شیشه ای می ریزیم. به طوری که ۳/۲ حجم ظرف را پر کند.
• مقداری روغن حامل که می تواند روغن زیتون یا آفتابگردان باشد به درون ظرف اضافه می کنیم به طوری که برگ های پودر شده ی گزنه را کاملا بپوشاند و لبریز شود.
• ظرف را به مدت دو هفته در جای تاریک و خنک قرار می دهیم. در این مدت گاهی ظرف را تکان می دهیم تا روغن یک دست حاصل شود.
• اولین نشانه ی استخراج روغن گزنه این است که روغن به رنگ سبز تیره در می آید.
• پس از گذشتن دو هفته و تغییر رنگ روغن، محتویات درون ظرف را از صافی عبور می دهیم تا مواد شناور و ناخالص آن جدا شود. روغن به دست آمده همان روغن گزنه است که آن را به ظرف شیشه ای در دار و تیره رنگ انتقال می دهیم.
• توجه: در صورت نداشتن برگ های تازه ی گیاه می توان از گزنه خشک شده برای تهیه ی روغن استفاده کرد.

روش دوم:

اگر زمان کافی برای تهیه ی این روغن نداشته باشیم و بخواهیم هر چه زود تر روغن را استخراج کرده و مورد استفاده قرار دهیم از این روش استفاده می کنیم :

• در این روش برگ های گزنه را پس از شستشو، تمیز کرده و خرد می کنیم.
• برگ های خرد شده را درون ظرفی فلزی یا شیشه ای می ریزیم. مقداری روغن حامل مانند روغن زیتون یا روغن آفتابگردان به ظرف اضافه کرده و به مدت نیم ساعت درون حمام آب گرم با دمای ۵۰ درجه ی سانتیگراد قرار می دهیم.
• به این ترتیب برگ های پودر شده ی گزنه به وسیله ی حرارت آب پخته می شود.
• تکرار این عمل به مدت سه روز روغن گزنه را استخراج می کند.
• پس از این مدت محتویات درون ظرف را از صافی عبور می دهیم. روغنی که از صافی عبور می کند همان روغن گزنه است که قابل استفاده می باشد.

حال که با طرز تهیه ی روغن گزنه آشنا شدید، در ادامه، به بررسی خواص روغن گزنه خواهیم پرداخت:

به درمان گلو درد کمک می کند‌.

روغن گزنه خاصیت ضد التهابی، ضد باکتریایی و ضد عفونی دارد بنابراین از ایجاد بیماری های عفونی جلوگیری می کند. گلو درد از جمله بیماری های عفونی است که مصرف این روغن مانع از بروز و یا کاهش علائم آن می شود.

پسوریازیس را درمان می کند.

پسوریازیس یک بیماری وراثتی، مزمن و خود ایمنی است که در آن چرخه ی طبیعی بازسازی سلول های مرده دچار اختلال می شود. به صورت طبیعی بدن همواره در حال تولید سلول های جدید است که جایگزین سلول های مرده می شوند. در این بیماری سرعت رشد و چیکار کنم انقدر یا اینقدر یکی به خونتون یا بخور دیگه سلول های جدید بیشتر از حالت نرمال است.

بنابراین موجب التهاب، خارش و پوسته پوسته شدن می شود‌. استفاده از این روغن سرعت تولید و جایگزینی سلول ها را تنظیم کرده و از بروز این بیماری جلوگیری می کند.

به عنوان ضد التهاب قوی شناخته می شود.

روغن گزنه به دلیل داشتن انواع ویتامین ها، پروتئین ها، آنتی اکسیدان ها، فیبر و مواد معدنی خاصیت ضد التهابی دارد. از این رو برای درمان بیماری هایی که با التهاب همراه هستند بسیار مفید است. استفاده این روغن توسط افرادی که از بیماری های رماتیسم، آرتریت و پوکی استخوان رنج می برند موجب کاهش التهاب و درد ناشی از آن می شود.

سوء هاضمه را برطرف می کند.

بیشتر مشکلات گوارشی ناشی از سوء هاضمه است. مصرف این روغن ترشح اسید معده و حجم صفرا را افزایش، میزان گاز معده را کاهش و به هضم غذا کمک می کند. به این ترتیب مشکل سوء هاضمه برطرف می شود.

از ایجاد ژنژیویت جلوگیری می کند.

به مراحل ابتدایی بیماری لثه ژنژیویت می گویند. در این بیماری پلاک های میکروبی روی دندان موجب آسیب بافت های اطراف دندان می شود که می تواند با خونریزی، التهاب لثه و بوی بد دهان همراه باشد. خاصیت ضد باکتریایی، ضد التهابی و ضد عفونی روغن گزنه سبب می شود شستشوی دهان و دندان با آن این مشکل را برطرف کند.

در درمان دیابت موثر است.

در بیماری دیابت بدن توانایی تولید هورمون انسولین را به طور کامل یا ناقص از دست می دهد. وظیفه ی انسولین کاهش قند خون است. درنتیجه در نبود و یا کمبود این هورمون، گلوکز در خون تجمع یافته و قند خون افزایش می یابد. مصرف روزانه این روغن موجب کاهش قند خون می شود.

از بیماری های مثانه جلوگیری می کند.

ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن موجب ورود باکتری های بیماری زا به درون بدن شده و بیماری های عفونی ایجاد می کند. در برخی موارد بیماری های عفونی موجب آسیب به دستگاه ادراری شده و عفونت یا سنگ مثانه ایجاد می کند. مصرف روغن گزنه به سم زدایی و دفع سنگ و عفونت مثانه کمک فراوانی می کند.

درد های قاعدگی را تسکین می بخشد.

بسیاری از زنان از مشکلات مربوط به قاعدگی رنج می برند. افسردگی پیش از قاعدگی و درد های شکمی از شایع ترین مشکلات این دوره است. مصرف این روغن به دلیل خاصیت ضد التهابی تسکین دهنده ی درد های قاعدگی بوده و به درمان افسردگی کمک می کند.

مانع از تشکیل بواسیر می شود.

به گشاد شدن رگ‌های وریدی در مجرای مقعدی بواسیر می گویند. این بیماری به دو نوع داخلی و خارجی تقسیم می شود و اغلب با خونریزی همراه است. روغن گزنه با خاصیت ضد التهابی در درمان این بیماری موثر است.

رشد مو را تقویت می کند.

ویتامین C و آهن موجود در روغن گزنه موجب افزایش گردش خون می شود. افزایش گردش خون موجب تغذیه پوست سر و فولیکول های مو می شود. به این ترنیب از ایجاد شوره سر جلوگیری کرده و موجب تقویت و رشد مو می شود.

تقویت استخوان را به همراه دارد.

کلسیم، منیزیم، آهن، ویتامین D و Eموجود در این روغن به تقویت و استحکام استخوان کمک کرده و در کاهش درد استخوان ها و مفاصل موثر است.

برای درمان پروستات مفید است.

آنتی اکسیدان های موجود در روغن، مانع از فعالیت رادیکال های آزاد می شوند. امروزه فراونی امواج رادیو اکتیو فعالیت رادیکال های آزاد را افزایش داده و موجب ایجاد انواع سرطان ها به خصوص سرطان پروستات می شود . استفاده از این روغن احتمال ابتلا به سرطان پروستات را کاهش می دهد.

مضرات و منع مصرف های روغن گزنه

روغن گزنه، روغن گیاهی سالم و بدون ضرر برای افراد مختلف است؛ اما باید توجه داشته باشید که زیاده روی در مصرف هر ماده ی گیاهی میتواند عوارضی را به دنبال داشته باشد.
این در حالی است که، با مصرف به اندازه ی این مواد گیاهی، نه تنها عوارضی پیش نخواهد آمد، بلکه برای شما مفید واقع خواهند شد؛

اما چنانچه در مصرف هر نوع روغن گیاهی زیاده روی کنید، امکان دارد تمامی مزایای آن، به معایب تبدیل شود.
بنابراین، مضراتی که در ادامه برای روغن گزنه بیان خواهیم کرد، به دلیل مصرف بیش از اندازه ی این روغن گیاهی، و یا به دلیل حساسیت برخی افراد به روغن گزنه خواهد بود. این عوارض و ممنوعیت ها شامل موارد زیر میشوند:

• مصرف آن توسط زنان باردار ممکن است موجب زایمان زود رس شود.
• افرادی که از مشکل رگ های واریسی، ترومبوفلبیت و سایر مشکلات رگ های خونی رنج می برند از مصرف آن خودداری کنند.
• پیش از هر چیز، توصیه می شود از مصرف خودسرانه روغن های گیاهی و همچنین مکمل‌ های گیاهی خوداری کنید.
• توجه به این نکته حائز اهمیت است که روغن های گیاهی کاملا بی‌ خطر و بدون عوارض نیستند؛ بنابراین نمی‌ توان بدون نظر پزشک و در هر شرایطی از آنها استفاده کرد.
• در صورت بروز هر گونه واکنش آلرژیک، میبایست سریعاً مصرف روغن گیاهی را قطع کنید.
• عوارض جانبی روغن گیاهی را جدی گرفته و در صورت بروز آن‌ ها، به پزشک مراجعه کنید.
• در صورت وجود هر گونه بیماری زمینه‌ای نظیر فشار خون یا دیابت و یا مصرف داروهای شیمیایی، با پزشک خود مشورت کنید؛ چرا که همزمانی مصرف برخی دارو های شیمیایی و روغن های گیاهی میتواند عوارضی جدی به دنبال داشته باشد.

مصلحات روغن گزنه

با توجه به طبع گرم روغن گزنه، توصیه میشود که گرم مزاجان آن را با مصلحاتش که شامل عرق کیالک میشود مصرف کنند تا طبع و مزاج روغن گزنه اصلاح شود.