گیاه توت مار از تیره آلالگان است و نام علمی آن Actaea racemosa می باشد. توت مار در زمره گیاهان دارویی قرار دارد و مورد توجه طب سنتی است.
گیاه توت مار با گیاه دیگری به نام کوهوش آبی شباهت هایی دارند اما باید توجه داشت که کوهوش آبی سمی است و مصرف آن خطرناک است. در مقابل توت مار خواص دارویی و درمانی دارد.
خواستگاه اصلی توت مار آمریکای شمالی است و بعدها در سایر نقاط جهان کشت شده است.
گفته می شود در گذشته های دور هندی ها برای درمان سل از توت مار استفاده می کرده اند و در بین بومی های آمریکا نیز بخاطر تنظیم قاعدگی و درمان رماتیسم و گلودرد شهرت داشته.
محققان طب سنتی بررسی های زیادی روی گیاه توت مار انجام داده اند و دریافته اند که می توان از این گیاه دارویی در درمان و بهبود برخی اختلالات و بیماری ها کمک گرفت. به عنوان مثال گیاه توت مار در کاهش علائم مربوط به یائسگی تاثیر دارد.
ریشه و ساقه های زیرزمینی توت مار بهترین قسمت های مورد استفاده این گیاه هستند که در ادامه به بررسی خواص آن خواهیم پرداخت.
خواص توت مار در طب سنتی
- ضد التهاب است: تحقیقات نشان داده است که در ترکیبات گیاه دارویی توت مار مقادیر قابل توجهی اسید سالیسیلیک وجود دارد. این ماده خاصیت ضد التهابی خوبی به توت مار داده است که موجب می شود در درمان بیماری های التهابی موثر باشد. گیاه توت مار به طور ویژه در کاهش عوارض و درمان بیماری ارتریت مفید است و رنج این بیماران را کم می کند.
- عوارض یائسگی را می کاهد: توت مار ترکیباتی نزدیک به استروژن دارد. بنابراین مصرف گیاه دارویی توت مار در دوران یائسگی به ویژه در ابتدای یائسگی، اختلالات مربوط به تولید استروزن در بانوان را جبران می کند و عوارض ناشی از کمبود استروژن را می کاهد.
گیاه توت مار می تواند جایگزین خوبی برای هورمون درمانی در دوران یائسگی باشد و عوارض هورمون درمانی را هم نداشته باشد. تحقیقات نشان داده که توت مار عوارضی مانند گرگرفتگی و تعریق شبانه یائسگی را تا حد زیادی کاهش می دهد. - سیستم گوارشی را تقویت می کند: مصرف صحیح گیاه دارویی توت مار باعث جذب بهتر مواد غذایی توسط سیستم گوارشی می شود وحذف و دفع مواد زائد را نیز آسان میکند. طبق بررسی های انجام شده توت مار می تواند مشکلات گوارشی شایع مانند نفخ، حالت تهوع صبحگاهی، درد معده و گرفتگی معده را تا حد زیادی کاهش بدهد.
- درد را تسکین می دهد: توت مار خاصیت مسکن دارد. از گیاه توت مار برای تسکین دردها استفاده می شود. به ویژه در تسکین دردهای قاعدگی بسیار تاثیر دارد. در آمریکا از گیاه توت مار برای کاهش درد زایمان و تسهیل زایمان استفاده می شود. گیاه توت مار می تواند انقباضات رحمی را تحریک کرده و روند زایمان را تسهیل و تسریع کند.
- ضد سرطان است: بررسی ها بر روی گیاه توت مار نشان داده است که این گیاه می تواند رشد سلول های سرطانی را کند کرده و متوقف کند. این خاصیت گیاه توت مار نه بخاطر خواص آنتی اکسیدانی بالا که بخاطر وجود اسید کورتالیون در ترکیبات این گیاه است.
از دیگر خواص گیاه توت مار می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سردردهای ناشی از یائسگی را تسکین می دهد.
- تپش قلب ناشی از یائسگی را بهبود می بخشد.
- واکنش های عصبی و تحریک پذیری در اثر یائسگی را بهبود می دهد.
- در درمان روماتیسم موثر است.
- فشارخون بالا را کاهش می دهد.
- مشکلات تنفسی ناشی از سرماخوردگی را کاهش می دهد.
- مشکلات قاعدگی را کاهش می دهد.
میزان و اندازه مصرف توت مار
توصیه شده میزان مصرف گیاه توت مار در روز بیش از 40 میلی گرم نباشد. تنتور توت مار را نیز می توانید به اندازه 2 میلی لیتر در روز مصرف کنید که بهتر است در 3 نوبت و همراه با چای یا آب مصرف شود.
دمنوش توت مار نیز راحت ترین روش مصرف آن است که برای تهیه آن کافی است 20 گرم ریشه خشک شده توت مار را با 1 لیتر آب مخلوط کرده و بجوشانید. جوشاندن را تا وقتی مقدار آب تا یک سوم کاهش یابد ادامه دهید.
سپس جوشانده را صاف کنید و در یخچال یا جای خشک و خنک نگهدارید و هربار به میزان مورد نظری که نیاز دارید استفاده کنید.
مصرف توت مار تا 6 هفته می تواند اختلال و بیماری مورد نظر را بهبود بخشد.
نکات مصرف گیاه توت مار
برای گیاه توت مار، اگر به اندازه صحیح مصرف شود، عوارض خاصی گزارش نشده. اما در اثر زیاده روی می تواند عوارضی داشته باشد که در ادامه مهمترین عوارض و نکات احتیاطی مصرف گیاه دارویی توت مار را برمی شمریم.
- اگر در خانواده خود سابقه ابتلا به سرطان را دارید و ود را در ریسک ابتلا می دانید، بهتر است پیش از مشورت با پزشک و بررسی های لازم، از مصرف آن خودداری کنید.
- از مصرف گیاه توت مار در ماه های ابتدایی دوران بارداری خودداری کنید. چرا که منجر به انقباضات رحمی و زایمان زودرس می شود. اما مصرف آن در انتهای بارداری و برای شروع روند زایمان مفید است.
- بهتر است این گیاه دارویی را در دوران شیردهی مصرف نکنید.
- زیاده روی در مصرف توت مار باعث دل درد و سرگیجه و اسهال می شود.
- درد مفاصل، تهوع و استفراغ، کند شدن ضربان قلب، رعشه و اختلال دید از دیگر عوارض زیاده روی در مصرف گیاه توت مار است.
- در تهیه این گیاه دارویی نهایت دقت را داشته باشید. گیاهانی هستند که شباهت زیادی به توت مار دارند اما برخلاف گیاه توت مار مضرند.
- گیاه توت مار ممکن است با داروهای هورمونی و تقویت کننده ترشح استروژن تداخل داشته باشد.
- اگر قرض ضد بارداری مصرف می کنید از مصرف توت مار خودداری کنید.
- اگر تحت درمان جایگزینی هورمون (HRT) هستید، از مصرف گیاه دارویی توت مار خودداری کنید.
