کهن دار یا جینکو بیلوبا نوعی گیاه دارویی است که بیش از هزار سال است در طب سنتی چینی کاربرد دارد. قرن ها پیش نیز این گیاه رفته رفته وارد طب سنتی غربی و آسیایی شد و محبوبیت خوبی به دست آورد.
کهن دار یا جینکو با نام علمی: Ginkgo Biloba، یک درخت است که بومی چین بوده و بعدها وارد کشورهای دیگر شده است. در چین از برگ های این درخت هم در پخت و پز غذاها و هم در طب سنتی به عنوان دارو استفاده می کنند. برگ های سبز کهن دار و عصاره آن استفاده های دارویی مختلفی دارد و به شکل های مختلفی مانند مایعات غلیظ، کپسول، قرص، اسپری، نوشیدنی های کولا، قابل استفاده است.
یکی از اصلی ترین ترکیبات موجود در کهن دار یا جینکو ترپنوئید و فلاونوئید می باشد که اثر آنتی اکسیدانی بالایی دارد. کهن دار با خواصی که برای روح و روان و اعصاب دارد معروف است اما خواص متعدد دیگری نیز دارد که در ادامه این متن با آن اشنا خواهید شد.
خواص کهن دار در طب سنتی
بیشتر خواصی که در کهن دار وجود دارد به خاطر خواص انتی اکسیدانی آن است. علاوه بر آن کهن دار باعث افزایش جریان خون در رگ ها می شود که باعث بهبود عملکرد انتقال دهنده های عصبی در مغز می شود.
تحقیقات متعددی در خصوص اثر کهن دار یا جینکوبیلوبا بر روی مغز و پیشگیری از زوال مغز صورت گرفته و به بررسی مواردی از جمله:
- کاهش عملکرد شناختی
- فشار خون
- بیماری های قلبی عروقی و سکته مغزی
- میزان مرگ و میر
- ناتوانی عملکردی
چرداخته شده. در این مطالعات جامعه آماری بزرگی حدود یک هفته مورد بررسی قرار گرفتند. آنچه در این تحقیقات به دست آمد این بود که که دار نمی تواند مانع ابتلا به آلزایمر شود اما می تواند برای مبتلایان بهآلزایمر مفید باشد.
همچنین مشخص شد که کهن دار می تواند تا حدی از ابتلا به بیماری های سرخرگ محیطی را کاهش دهد ودرواقع گردش خون ضعیف را بهبود بخشد.
از جینکو می توان برای کمک به بیماران اختلال اسکیزوفرنی استفاده کرد. این گیه برای افرادی که داروهای ضد روان پریشی استفاده می کنند می تواند از داروها تاثیر بیشتری داشته باشد.
بررسی ها نشان می دهد که کهن دار اثر مثبتی بر اختلالاتی مانند بیش فعالی و عدم تمرکز و اوتیسم و اختلالات اعصاب دارد.
همچنین به نطر می رسد ایت گیاه دارویی در بهبود اختلال نعوظ در مردانی که داروهای افسردگی و... مصرف می کنند موثر باشد. این گیاه موجب بهبود گردش خون در عروق آلت تناسلی می شود.
دیگر خواص کهن دار
- می تواند باعث کاهش استرس و اضطراب شود.
- خواص آرامبخشی دارد و تنش های ذهنی و روانی را کاهش می دهد.
- موجب کاهش سطح کورتیزول می شود.
- عصاره جینکو از پیشرفت بیماری گلوکوم یا آب سیاه جلوگیری می کند.
- عصاره کهن دارد در کاهش دژنراسیون ماکولای وابسته به سن موثر است.
- در افرادی که مبتلا به رتینوپاتی دیابتی هستند باعث بهبود دید رنگی می شود.
- در افرادی که مبتلا به آلزایمر و زوال عقل هستند باعث بهبود مهارت های شناختی و اجتماعی می شود. همچنین حافظه و قدرت تفکر را در این افراد تقویت می کند.
- بنظر می رسد که گیاه کهن دار می تواند علائم سندرم پیش از قاعدگی را کاهش دهد.
- افرادی که به دلیل بیماری شریان محیطی نمی توانند به صورت طولانی پیاده روی کنند یا در هنگام راه رفتن درد دارند، می توانند از کهن دار یا جینکو برای بهبود احوال خود استفاده کنند.
- کهن دار سرگیجه و عدمتعادل را درمان می کند.
- علائم اسکیزوفرنی را کاهش می دهد و باعث بهبود اثربخشی داروهای مربوط به آن می شود.
- می تواند موجب کاهش فشارخون بالا شود.
- کهن دار یا جینکو بیلوبا در پیشگیری و درمان میگرن مفید است. این گیاه می تواند باعث تسکین دردهای میگرنی شود. همچنین با انبساط عروق خونی در درمان میگرن نیز موثر است. خواص انتی اکسیدانی ویژه کهن دار در اثر مثبت آن بر میگرم بی تاثیر نیست.
- موجب کاهش التهاب ریه و مجاری تنفسی می شود که این امر موجب تقویت ریه و بهبود تنفس و درمان برخی بیماری های تنفسی مانند آسم می شود. مصرف جینکو بیلوبا همراه با داروهای گلوکوکورتیکوئید می تواند اثر بیشتری بر درمان این بماری ها داشته باشد.
- از شیوع بیماری ویتیلیگو جلوگیری می کند.
- مانع از لخته شدن خون می شود.
- در درمان برونشیت موثر است.
- مشکلات ادراری را کاهش داده و درمان می کند.
- در بهبود اسهال خونی موثر است.
- افرادی که دچار خستگی مزمن هستند می توانند به کمک کهن دار بهبود یابند.
- در بهبود و درمان اختلالات دستگاه گوارشی موثر است.
- باعث رسیدن جریان خون به اندازه کافی به مغز می شود.
- برای افرادی که ترس از ارتفاع دارند یا دچار ارتفاع زدگی شده اند مفید است.
- به درمان نوروپاتی محیطی کمک می کند.
- از گرفتگی عروق یا تصلب شراین جلوگیری می کند.
- کلسترول بالای خون را کاهش می دهد و مانع جذب کلسترول بد در خون می شود.
عوارض و مضرات کهن دار یا جینکوبیلوبا
به طور کلی بهتر است مصرف کهن دار را بیش از شش ماه ادامه ندهید. مصرف طولانی مدت این گیاه می تواند باعث بروز عوارض متعدد شود.
مصرف کهن دار در برخی افراد باعث بروز واکنش های آلرژیک و حساسیت های مختلف شده. از این رو بهتر است افرادی که سابقه حساسیت و آلرزی دارند در مصرف آن دقت بیشتری داشته باشند.
اگر به اوروشیول ها، رزین روغنی موجود در زهر درخت ها، سماق و پوست انبه حساسیت دارید، احتمال اینکه به کهن دار نیز حساسیت نشان بدهید زیاد است.
افرادی که دچار خونریزی هستند یا عمل جراحی درپیش دارند، نباید از این گیاه دارویی استفاده کنند چرا که مانع از لخته شدن خون می شود و اتمام خونریزی و بسته شدن زخم و.. را با مشکل مواجه می کند.
کهن دار با داروهای ضد لخته شدن خون مانند آسپرین ها تداخل دارد و نباید اینها را باهم مصرف کنید.
کهن دار می تواند با داروهای دیابتی و کاهش قند خون نیز تداخل داشته باشد و افرادی که این دست داروها را مصرف می کنند باید برای مصرف کهن دار با پزشک خود مشورت کنند.
دانه های کهن دار یا برگ های غیرفراوری شده آن، اثر سمی دارند و نباید به تنهایی خورده شوند.
زنان باردار باید از مصرف آن اجتناب کنند چرا که ممکن است باعث ایجاد خونریزی و آسیب به جنین و مادر شود. کهن دار همچنین خطر زایمان زودرس و افزایش خونریزی در هنگام زایمان را افزایش می دهد. همچنین زنان در دوران شیردهی بهتر است از این گیاه استفاده نکنند.
از آنجایی که تحقیقات کافی در خصوص جینکو یا کهن دار صورت نگرفته است، بهتر اس از دادن این گیاه و محصولات آن به کودکان خودداری کنید. از آنجایی که بدن کودکان هنوز به طور کامل ایمن نشده ممکن است در اثر مصرف این گیاه دچار صرع یا شوک یا مرگ شوند.
سردرد، استفراغ و حالت تهوع، اسهال، بالا رفتن تپش قلب، سرگیجه و ایجاد راش پوستی از دیگر عوارض مصرف کهن دار هستند.
همچنین کهن دار می تواند باعث خونریزی، یبوست، افت فشارخون و... شوند.
برخی مطالعات اینطور نشان می دهد که مصرف بی رویه کهن دار می تواند خطر ابتلا به سرطان تیروئید و سرطان کبد را بالا ببرد. این مطالعات بیشتر در فاز حیوانی صورت گرفته اند و اثر دقیق آن بر بدن انسان ثابت نشده است اما بهتر است احتیاط کرده و از زیاده روی و خودسری در مصرف این گیاه دارویی خودداری کنید.
بررسی ها نشان داده اگر بیش از 10 دانه بذر کهن دار خورده شود، علائمی مانند ضعف نبض، تنگی و سختی نفس، کاهش هوشیاری و شوک و بیهوشی بسیار محتمل است.
