دانه های کتان که به عنوان کتان (flaxseed) معمولی یا بذر کتان نیز شناخته میشود دانه های روغنی کوچکی هستند که از هزاران سال پیش در خاورمیانه منشأ می‌گرفتند.
طبع بذر کتان چیست؟
جالب است بدانید که خود تخم کتان طبعی گرم و خشک ولی گیاه آن طبعی سرد دارد، بذر این گیاه ملین است و بهتر است در فصول سرد سال به برنامه غذایی اضافه شود.
خواص باور نکردنی بذر کتان
سرشار از اسیدهای چرب امگا 3
بذر کتان منبع عالی آلفا لینولنیک اسید است، نوعی اسید چرب امگا 3 که برای سلامت قلب مهم است و عمدتاً در غذاهای گیاهی یافت می شود. یکی از دو اسید چرب ضروری است که باید از غذاهایی که می خورید به دست آورید زیرا بدن شما آنها را تولید نمی کند.
مطالعات حیوانی نشان می دهد که موجود در دانه کتان ممکن است به کاهش التهاب و جلوگیری از رسوب کلسترول در رگ های خونی قلب شما کمک کند.مطالعه اخیر بر روی 8866 نفر افزایش مصرف را با کاهش سطح کلسترول و کاهش خطر ابتلا به بیماری ایسکمیک قلبی - که مربوط به تنگی عروق است - و دیابت نوع 2 مرتبط دانست.
مطالعات متعدد همچنین با خطر کمتر سکته مغزی مرتبط دانسته اند. علاوه بر این، یک بررسی بزرگ از 34 مطالعه حتی افزایش مصرف را با کاهش خطر مرگ ناشی از بیماری قلبی مرتبط کرد.
ممکن است به محافظت در برابر سرطان کمک کند
بذر کتان سرشار از لیگنان است که ترکیبات گیاهی هستند که به دلیل خواص قوی در مبارزه با سرطان مورد مطالعه قرار گرفته اند. جالب اینجاست که این دانه 75 تا 800 برابر بیشتر از سایر غذاهای گیاهی لیگنان دارد.برخی از مطالعات مصرف بذر کتان را با خطر کمتر ابتلا به سرطان سینه، به ویژه برای زنان یائسه مرتبط می‌دانند.
مطالعات حیوانی و لوله آزمایش همچنین نشان میدهد که بذر کتان از سرطان روده بزرگ، پوست، خون و ریه محافظت می‌کند.به خاطر داشته باشید که تحقیقات بیشتری در مورد انسان مورد نیاز است.
سرشار از فیبر
فقط 1 قاشق غذاخوری (7 گرم) دانه کتان آسیاب شده حاوی 2 گرم فیبر است که به ترتیب حدود 5 و 8 درصد از مصرف روزانه توصیه شده برای مردان و زنان است.علاوه بر این، بذر کتان حاوی دو نوع فیبر - محلول و نامحلول - است که توسط باکتری‌های روده تخمیر می‌شوند تا از سلامت روده حمایت کرده و منظم بودن روده را بهبود ببخشند.
در حالی که فیبر محلول آب را در روده شما جذب می کند و هضم را کند می کند، که ممکن است به تنظیم سطح قند خون و کاهش کلسترول کمک کند، فیبر نامحلول حجم مدفوع را افزایش می دهد که ممکن است از یبوست جلوگیری کند و حرکات منظم روده را تقویت کند.
ممکن است سطح کلسترول را کاهش دهد
دانه کتان همچنین ممکن است به کاهش سطح کلسترول کمک کند. بر اساس یک مطالعه یک ماهه در افراد مبتلا به بیماری عروق محیطی، خوردن 4 قاشق غذاخوری (30 گرم) دانه کتان آسیاب شده در روز، سطح کلسترول بد را تا 15 درصد کاهش داد.یک مطالعه 12 هفته ای بر روی 112 فرد مبتلا به فشار خون بالا یافته های مشابهی داشت و گزارش داد که 4 قاشق غذاخوری (30 گرم) بذر کتان در روز منجر به کاهش قابل توجه شاخص توده بدنی، کلسترول کل و فشار خون میشود.
این اثرات ممکن است به دلیل فیبر موجود در دانه کتان باشد که قبل از دفع شدن توسط بدن به نمک های صفراوی متصل می شود. برای دوباره پر کردن این نمک‌های صفراوی، کلسترول از خون شما به کبد کشیده میشود و در نتیجه سطوح آن پایین‌تر میشود.
ممکن است فشار خون را کاهش دهد
بذر کتان به دلیل توانایی خود در کاهش سطح فشار خون مشهور است.بررسی 15 مطالعه نشان داد که مصرف مکمل با محصولات بذر کتان، از جمله پودر بذر کتان، ممکن است به طور قابل توجهی سطوح فشار خون سیستولیک و دیاستولیک را کاهش دهد - به ترتیب اعداد بالا و پایین در یک مطالعه این دانه ممکن است به ویژه برای کسانی که سطح فشار خون بالایی دارند موثر باشد.
در واقع، یک مطالعه کوچک 12 هفته ای نشان داد که مصرف 4 قاشق غذاخوری (30 گرم) بذر کتان در روز باعث کاهش فشار خون در افراد دارای سطوح بالا می شود.علاوه بر این، طبق یک بررسی بزرگ از 11 مطالعه، مصرف روزانه بذر کتان برای بیش از 3 ماه ممکن است سطح فشار خون را تا 2 میلی متر جیوه کاهش دهد.در حالی که ممکن است ناچیز به نظر برسد، برخی تحقیقات نشان می دهد که کاهش 2 میلی متر جیوه خطر سکته مغزی و بیماری عروق کرونر قلب را به ترتیب 14 و 6 درصد کاهش میدهد.
ممکن است سطح قند خون شما را تثبیت کند
دانه کتان ممکن است سطح قند خون را تثبیت کند و کنترل قند خون را تقویت کند.بر اساس بررسی 25 مطالعه، دانه کتان کامل ممکن است قند خون را کاهش دهد و از مقاومت به انسولین جلوگیری کند، وضعیتی که توانایی بدن برای تنظیم موثر سطح قند خون را مختل می کند.این اثر کاهش دهنده قند خون ممکن است به دلیل محتوای فیبر محلول این دانه باشد.
تحقیقات نشان می دهد که فیبر محلول جذب قند در خون را کند می کند، که ممکن است سطح قند خون را کاهش دهد.به این ترتیب، بذر کتان ممکن است به خصوص در صورت ابتلا به دیابت نوع 2 مفید باشد.به خاطر داشته باشید که مزایای بذر کتان برای کنترل قند خون بیشتر در مورد بذر کتان کامل به جای روغن بذر کتان اعمال می شود. این به این دلیل است که روغن بذر کتان فاقد فیبر است.
ممکن است به شما در مدیریت وزن کمک کند
چندین مطالعه نشان می دهد که بذر کتان ممکن است به مدیریت وزن کمک کند.یک مطالعه قدیمی نشان داد که نوشیدنی حاوی قرص های فیبر کتان حاوی 2.5 گرم فیبر محلول باعث کاهش احساس گرسنگی و اشتهای کلی میشود.
این احتمالاً به این دلیل است که فیبر محلول هضم را کند می کند و احساس سیری را افزایش می دهد، که ممکن است به ویژه برای کاهش وزن مفید باشد.در واقع، یک بررسی بزرگ از 45 مطالعه نشان داد که مصرف مکمل با بذر کتان منجر به کاهش قابل توجه وزن بدن، BMI و چربی شکم میشود.
تخم کتان برای بهبود قند خو
نلیگنان ها و سایر فیتواستروژن ها ممکن است به کاهش خطر بیماری‌های مزمن از جمله دیابت کمک کند در سال ۲۰۱۳ دانشمندان به مدت ۲۵هفته ۱۳ یا۲۶گرم بذرکتان به ۲۵ نفر دادند .این افراد از پیش دیابت یا دارای اضافه وزن یا زنانی بودند که یائسه شده اند.
به نظر می‌رسید که دوز ۱۳ گرم میزان گلوکز و انسولین را کاهش داده و حساسیت به انسولین را بهبود می بخشد اما سایر دوزها این تاثیر را ندارند در همان سال فرد مبتلا به دیابت ۴۰ گرم یا ۲۰ گرم بذر کتان به مدت ۱۲ هفته مصرف کرد به نظر می رسد مصرف بذر کتان فشار خون را کاهش میدهد در جوندگان باعث کاهش بروز دیابت نوع ۱ شده و شروع دیابت نوع ۲ را به تاخیر می‌اندازد.
دفع سریع یبوست با تخم کتان
بذر کتان منبع بسیار مهمی از فیبر نامحلول است که نمی تواند در آب حل شود و در عوض بعد از خوردن در دستگاه گوارش باقی می ماند و در آن جا آب را جذب خود کرده و ممکن است و تقویت نظم روده کمک کند.
قطع ریزش مو و موخوره با تخم کتان
از دیگر فواید تخم کتان برای مو است، وقتی بذر کتان روی موهایتان قرار بگیرد به جلوگیری این شکستگی وموخره کمک می‌کند و مانع از ریزش مو میشود. شما می توانید از دانه‌ی کتان به طور مستقیم در موهای خود استفاده کنید و همچنین از روغن های بذر کتان نیز می توان استفاده کرد.
تاثیر تخم کتان برقاعدگی
خون ریزی قاعدگی تاثیر بسیار زیادی در کیفیت زندگی زنان دارد، طبق تحقیقی که در کشور خودمون ایران بر روی ۱۵۹ نفر انجام شده در دو ماه از دوران قاعدگی به گروه های مختلف تخم کتان و ویتاگنوس داده شد که پس از گذشت ۲ ماه براساس نتایج این مطالعه بذرکتان و ویتاگنوس هر دو جهت کاهش میزان خونریزی قاعدگی موثر هستند، با این حال استفاده روتین از آنها نیاز به تحقیقات بیشتری دارد.
بطوری‌که میانگین میزان خونریزی قاعدگی به شکل قابل توجهی در ماه اول بعد از مصرف ویتاگنوس ۹ درصد و بذر کتان ۶ درصد کاهش داشت و همچنین در ماه دوم پس از مصرف در گروه ویتاگنوس ۱ درصد و بذر کتان ۴ درصد به میزان قلبی اضافه شده و در کل هر دو ۱۰ درصد میزان خونریزی را کاهش دادند.
مضرات و منع مصرف های بذر کتان
- اسهال: این دانه های غنی از فیبر در صورت مصرف زیاد می تواند باعث شل شدن مدفوع شود اما اگر به مقدار محدود مصرف شود از یبوست جلوگیری می کند و حرکات روده را منظم و سالم می کند.
- انسداد روده ها: محققان بر این باورند که مصرف بیش از حد دانه های کتان بدون مایعات کافی منجر به انسداد روده می شود توصیه می شود کسانی که با این مشکل روبرو هستند از این دانه ها اجتناب کنند بیماران اسکلرودرمی باید در مصرف دانه کتان احتیاط کنند زیرا باعث یبوست شدید و انسداد روده می شود.
- واکنش های آلرژیک: تنفس انسداد طولانی مدت سطح فشار خون پایین آنا فیلاکسی معمولاً از واکنش های آلرژیک بذر کتان گزارش شده است علاوه بر آن تهوع ،درد شکم و استفراغ از واکنش‌های دیگر هستند.
- برای زنانی که سعی در باردار شدن دارند: این دانه های قهوه ای عملکرد استراتژی را تقلید کرده و منجر به تغییرات در چرخه قاعدگی میشود .زنانی که دچار سندروم تخمدان ، پلی کیستیک فیبروم رحم ،سرطان رحم وسرطان تخمدان هستند باید در مورد استفاده بیش از حد بذر کتان احتیاط کنند زیرا که این اختلالات می تواند منجر به ناباروری شود.
- در دوران بارداری ناامن است: بذر کتان به دلیل تاثیر استروژن مانند، در دوره‌های قاعدگی را القا کند برای مادران باردار توصیه نمی‌شود به طریقی غیرمنتظره به کودک و مادر آسیب می‌رساند .
- واکنش با سایر داروها: دانه های کتان سرشار از فیبر هستند و به همین دلیل می توانند دستگاه گوارش را مسدود کرده و از جذب برخی داروها و مکمل ها جلوگیری کنند .همچنین ممکن است اثرات داروهای رقیق کننده خون و داروهای قند خون را تغییر دهند
