رشک یا شپش سر (Head lice) که با نام علمی (پدیکولوزیس: Pediculus humanus capitis) نیز از آن یاد میشود؛ نوعی حشره است که منبع غذایی آن خون پوست سر انسان است. محل زندگی این حشره افلب روی پوست سر، پشت گوش و همچنین نزدیک خط گردن در پشت گردن است. همچنین در مواردی نیز بر روی پوست، مژه و ابرو نیز لانه میکند.
دلیل به وجود آمدن رشک مو چیست؟
در ابتدا باید به یک نکته توجه کنید و آن این است که ابتلا به رشک یا شپش مو الزاما به این معنی نیست که فردی که دچار آن شده است از بهداشت فردی مناسبی برخوردار نبوده و به این دلیل به این عارضه دچار شده است؛ بلکه ممکن است رشک یا شپش مو حتی در افرادی که کاملا بهداشت فردی خود را نیز کاملا رعایت میکنند، رخ دهد.
رشک یا شپش مو به این دلیل به وجود می‌آید که اولاً این حشره نیاز به تغذیه دارد و از خون سر انسان تغذیه میکند و بدین منظور از دو راه به انسان سرایت میکند که این راه ها به دو نوع مستقیم و غیر مستقیم تقسیم میشوند:
نوع مستقیم:
- در ابتدا توجه داشته باشید که راه انتقال رشک یا شپش مو به صورت نزدیکی افراد و تماس رو در رو میتواند صورت پذیرد و این بدین معناست که رشک یا شپش مو نمیتواند بجهد و یا بپرد.
- تماس و نزدیکی با افرادی که قبلاً به رشک یا شپش مو دچار بوده اند میتواند این عارضه را به شما نیز منتقل کنند. این نزدیکی ها شامل مواردی مانند بازی کردن در کنار هم، فعالیت های ورزشی در نزدیکی هم، هم خانه بودن با این افراد و همچنین حضور در مهمانی ها میشود.
- از دیگر راه های انتقال مستقیم رشک یا شپش مو میتواند به استفاده از وسایل آلوده این افراد اشاره کرد. این وسایل شامل کلاه، شال و روسری، لباس ها و همچنین کش مو و گیره این افراد میشود.
- همچنین استفاده از شانه و حوله آلوده نیز سبب انتقال رشک و شپش مو میشود.
- از دیگر راه های انتقال مستقیم حتی میتواند به استفاده از هدفون و ایرپاد آلوده نیز اشاره کرد.
- توجه داشته باشید که حتی خوابیدن بر روی تخت، بالش و هر سطحی که فرد آلوده با آن در تماس بوده است میتواند رشک و شپش مو را به شما انتقال دهد.
- نزدیکی به حیواناتی که با افراد آلوده در تماس بودند نیز میتواند شما را به رشک و شپش مو مبتلا کند.
نوع غیر مستقیم:
- در نوع غیر مستقیم، رشک و شپش مو به صورت تماس وسایل با یکدیگر انتقال میابد. برای مثال مجاورت لباس هایی که بر روی یک گیره قرار گرفته اند و یکی از آنها مربوط به فردی آلوده است.
علائم وجود رشک یا شپش در مو ها چیست؟
رشک و شپش مو دارای علائمی است که در ادامه مطلب به آنها میپردازیم:
- خارش زیاد و کلافه کننده ی پوست سر، گردن و گوش ها که به دلیل واکنش آلرژیک بدن نسبت به گزش شپش ایجاد میشود.
- برآمدگی هایی کوچک و قرمز رنگ که بر روی پوست سر، گردن و شانه ها مشاهده خواهید کرد.
- تکه های سفید رنگ بسیار شبیه به شوره سر که در انتهای نزدیک به کف سر وجود دارند و به سختی جدا میشوند.
- احساس حرکت چیزی بر روی پوست سر.
- مشاهده حشرات بالغ بر روی پوست سر.
- زخم و خراش هایی در پوست سر که همراه با سوزش در کف سر هستند.
چگونه از ابتلا به رشک یا شپش مو جلوگیری کنیم؟
همیشه گفته میشود پیشگیری بهتر از درمان است اما این مثال در رابطه با رشک و شپش مو چندین برابر صحیح تر و کاربردی تر است؛ زیرا درمان رشک و شپش سر، کاری وقت گیر و سخت است.
به همین دلیل در ادامه مطلب به راه های جلوگیری از رشک و شپش مو خواهیم پرداخت:
- جهت جلوگیری از رشک و شپش مو، در مهمانی ها یا حتی در خانه، از چوب لباسی جداگانه استفاده کنید و سعی کنید لباس های خود را از تماس با لباس های سایر افراد دور نگه دارید.
- از کار های دیگر جهت جلوگیری از رشک و شپش مو میتوان به استفاده از وسایل شخصی خود مانند شانه، گیره،کلاه و لباس های خود و به اشتراک نگذاشتن آن با سایر افراد است.
- همچنین از خوابیدن بر روی فرش، کاناپه، بالش و سطوحی که از آلوده نبودن آنها مطمئن نیستید، پرهیز کنید تا با این کار از دچار شدن به رشک و شپش مو جلوگیری کنید.
- در هنگام دوچرخه سواری و یا موتور سواری از کلاه ایمنی دیگران استفاده نکنید. این کار نیز سبب میشود شما از ابتلا به رشک و شپش مو محافظت شوید.
- همچنین میتوانید هنگام مراجعه به مراکزی که افرادی مستقیما با مو های شما در تماس هستند، مانند آرایشگاه ها، از وسایل شخصی خود نظیر شانه و قیچی، جهت انجام کارها در این مراکز استفاده کنید تا از ابتلا به رشک و شپش مو جلوگیری کنید.
- در هنگام مسافرت و اقامت در هتل، شما میتوانید از ملحفه های خود استفاده کنید و آنها را بر روی تخت و بالش های هتل بیندازید و از آنها بهره ببرید و در هنگام بازگشت به خوبی ملحفه ها را شستشو دهید.
درمان رشک و شپش مو
رشک و شپش مو قابل درمان با استفاده از روش های خانگی است. در ادامه این مطلب به این درمان های خانگی میپردازیم:
درمان رشک و شپش مو با استفاده از شانه نیت
شما میتوانید جهت درمان رشک و شپش مو از شانه هایی با عنوان شانه نیت که در واقع شانه های ضد شپش هستند استفاده کنید.
این شانه ها ظاهری با دندانه های ریز بوده و از جنس فلز می باشند که با شانه کردن توسط آنها میتوانید تخم های شپش را به طور کامل از روی پوست سر خود جدا کنید.
درمورد استفاده از این شانه باید این نکته را در نظر داشته باشید که این شانه معمولا در مراحل اولیه که تعداد شپش های بالغ زیاد نشده است مفید تر است؛ هر چند در زمان گسترش شپش ها نیز میتوانید جهت جلوگیری از تکثیر بیشتر آنها از این شانه استفاده کنید.
روش استفاده از این شانه ها بدین صورت است که شما باید موهای خود را به صورت دسته ای جدا نموده و سپس شانه را از محل انتهای ساقه موها در نزدیکی کف سر بکشید تا بدین صورت تخم شپش ها از ساقه موهای شما جدا شوند.
درمان رشک و شپش مو با استفاده از میخک
در این روش شما محلولی را درست نموده و بعد از مالش و ماندن بر روی موهایتان از استفاده می کنید.
جهت تهیه این محلول شما میبایست مقدار 25 گرم نعناع را به همراه 25 گرم میوه سرو کوهی و همچنین 10 عدد میخک و نیز 10 عدد برگ عرعر را در ظرفی ریخته و به آن سرکه اضافه کنید. سپس به مدت 20 دقیقه اجازه دهید تا با هم بجوشند.
این محلول را بعد از ولرم شدن به کمک صافی، صاف نموده و سپس به موهایتان بزنید. توجه داشته باشید که این محلول باید به مدت یک ساعت بر روی موهای شما بماند.
پس از گذشت این یک ساعت موهایتان را شانه کنید.
درمان رشک و شپش مو با استفاده از اسپند
درمان رشک و شپش مو با استفاده از اسپند یکی از موثر ترین روش ها برای شما میتواند باشد. معمولا توصیه میشود که از این روش برای درمان رشک و شپش مو فرزندانتان که به مدرسه میروند استفاده کنید. از اسپند حتی برای فرزندان خود که به رشک و شپش مبتلا نیستند نیز میتوانید استفاده کنید.
در این روش شما میبایست یک قاشق اسپند خشک را در ابتدا آسیاب کرده و آن را با یک لیوان آب جوش مخلوط نموده و به مدت 15 دقیقه اجازه دهید تا دم بکشد.
دقت داشته باشید که برای مو های بلند، مقدار های گفته شده را دو یا سه برابر کنید.
این ترکیب را به موهای خود بزنید و اجازه دهید تا 45 دقیقه بر روی موهای شما بماند. جهت تأثیر بیشتر نیز میتوانید یک کیسه پلاستیکی را بر روی موهای خود در این 45 دقیقه بکشید.
بعد از گذشت این مدت، موهایتان را با آب گرم آبکشی نمایید.
درمان رشک و شپش مو با استفاده از سرکه
در این روش، که جهت درمان رشک و شپش مو های کودکان شما موثر است، میبایست سرکه تقطیری را به آرامی بر روی موهای کودک خود مالش دهید و بعد از مدتی موهای او را شستشو دهید.
توجه داشته باشید که در این روش میتوانید از سرکه سیب نیز استفاده کنید.
بعد از شستشو موها، در هنگام شانه زدن، بهتر است از روغن نارگیل هم استفاده کنید تا با این کار به خروج شپش های مرده کمک کنید.
درمان رشک و شپش مو با استفاده از سیر
در این روش، شما از سیر جهت درمان رشک و شپش مو بهره خواهید گرفت. بدین منظور شما میبایست هشت الی ده حبه سیر را در ابتدا له کرده و سپس با آب لیمو مخلوط کنید تا جایی که به شکل خمیری یکدست شود.
بعد از آماده شدن این ترکیب، آن را بر روی پوست سر خود مالش دهید و بعد از گذشت 30 دقیقه موهای خود را با آب گرم آبکشی کنید.
توجه داشته باشید از آنجایی که ممکن است سیر در پوست سر سوزش ایجاد کند، این روش برای کودکان توصیه نمیشود.
درمان رشک و شپش مو با استفاده از وازلین
در روش دیگر، شما میتوانید از وازلین جهت درمان رشک و شپش موهای خود استفاده کنید.وازلین سبب میشود شپش ها حرکت نکنند و به نوعی یک عامل بازدارنده است؛ بنابراین وازلین میتواند باعث خفه کردن شپش های روی پوست شما شود.
جهت استفاده از وازلین، شما میبایست قبل از خواب یک لایه ضخیم از وازلین را بر روی پوست سر خود مالش دهید و آن را با یک کلاه پلاستیکی و یا حوله حمام بپوشانید.
در نهایت، صبح با استفاده از روغن بچه و شانه ضد شپش شروع به بیرون آوردن شپش های مرده و همچنین تخم های شپش کنید.
درمان رشک و شپش مو با استفاده از سشوار
شما میتوانید از سشوار جهت درمان رشک و شپش مو بهره گیری کنید. نکته حائز اهمیت در این روش، آن است که شما نباید این روش را در داخل خانه انجام دهید زیرا باعث آلودگی سایر افراد خانواده و همچنین آلودگی وسایل منزل میشود.
نکته دوم آنکه از این روش برای کودکان نیز استفاده نکنید زیرا باد گرم سشوار برای کودکان مضر است.
استفاده از سشوار برای کندن شپش ها از روی پوست سر نیست بلکه شما با سشوار میتوانید شپش ها را از بین ببرید.
در واقع شما اگر سشوار را بر روی دور تند و باد گرم تنظیم کنید سبب از بین بردن تخم شپش ها میشوید.
باد گرم و تند سشوار میتواند تخم شپش ها را که در آستانه تبدیل شدن به شپش هستند را ریشه کن کند.
درمان رشک و شپش مو با استفاده از پیاز
شما میتوانید جهت درمان رشک و شپش مو های خود از پیاز استفاده کنید.
در این روش شما باید آب پیاز را تهیه کرده و با پوست سر خود مالش دهید. سپس بعد از گذشت 3 الی 4 ساعت با استفاده از شانه ضد شپش، شپش های مرده را خارج سازید.
بعد از این مرحله، موهای خود را با شامپو شستشو دهید.
دقت کنید که برای نتیجه گیری از این روش، سه یا چهار روز یکبار این مراحل را تکرار کنید.
درمان رشک و شپش مو با استفاده از روغن نارگیل
در این روش شما میتوانید با استفاده از روغن نارگیل، رشک و شپش موهای خود را درمان کنید.
برای شروع شما میبایست مقدار زیادی از روغن نارگیل را بر روی پوست سر خود مالش دهید. سپس با استفاده از کلاه حمام سر خود را بپوشانید و اجازه دهید موهایتان به مدت 2 ساعت در همین حالت بماند.
بعد از گذشت 2 ساعت، با شانه ضد شپش، شپش های مرده را خارج سازید.
سپس موهای خود را با شامپو و نرم کننده شستشو دهید و موهای خود را کاملا خشک نمایید.
بعد از خشک شدن موهایتان دوباره مراحل گفته شده را برای بار دوم انجام دهید.
البته توجه داشته باشید که شما میتوانید در هنگام شب نیز روغن نارگیل را جهت درمان رشک و شپش موهایتان استفاده کنید.
بدین منظور شما میبایست روغن نارگیل را با موهای خود مالش داده و با یک حوله آن را بپوشانید. سپس صبح روز بعد با استفاده از شانه ضد شپش، شپش های مرده را خارج سازید. بعد از خارج کردن شپش ها، موهای خود را با شامپو شستشو دهید.
این کار را دوبار در هفته انجام دهید تا نتیجه مطلوب حاصل شود.
درمان رشک و شپش مو با استفاده از سیب
در روش دیگر شما میتوانید از سیب جهت درمان رشک و شپش مو استفاده کنید.
در این روش شما میبایست سیب را در ابتدا له کرده و سپس بر روی موهای خود مالش دهید و پس از گذشت چند ساعت موهای خود را شستشو دهید.
درمان رشک و شپش مو با استفاده از روغن چریش
این روش درمانی برای کودکانی که به رشک و شپش مو مبتلا شده اند مناسب میباشد.
در این روش شما باید چند قطره از روغن چریش را به شامپو کودک خود افزوده و به وسیله آن موهای کودک خود را شستشو دهید.
در مرحله بعدی با استفاده از شانه ضد شپش، شپش های مرده را خارج سازید. مصرف این شامپو حاوی روغن چریش را تا زمانی انجام دهید تا شپش دیگر بر روی موهای شما وجود نداشته باشد.
درمان رشک و شپش مو با استفاده از بنزیل الکل
درمان رشک و شپش مو با استفاده از بنزیل الکل برای کودکان بالای شش ماه کاربری است.
در این روش شما میبایست بنزیل الکل را به پوست سر کودک خود مالش دهید و بعد از گذشت مدتی آن را شستشو داده و به وسیله شانه ضد شپش، شپش های مرده را جدا کنید.
این مراحل را یک هفته بعد از اولین استفاده، دوباره تکرار کنید.
درمان رشک و شپش مو با استفاده از روغن اکالیپتوس
این روش درمانی برای کودکان مناسب میباشد. در روش درمانی رشک و شپش مو با استفاده از روغن اکالیپتوس شما میبایست 10 تا 15 قطره روغن اکالیپتوس را به روغن زیتون اضافه نموده و سپس با پوست خود مالش دهید.
این کار را در هنگام شب انجام داده و پس از مالش، سر خود را با یک حوله بپوشانید. سپس صبح روز بعد با استفاده از شانه ضد شپش، شپش های مرده را جدا کرده و موهایتان را شستشو دهید.
درمان رشک و شپش مو با استفاده از نمک و سرکه
در روش دیگر که برای کودکان نیز مناسب میباشد شما میتوانید با استفاده از نمک و سرکه، رشک و شپش موهای خود را درمان کنید.
نمک خاصیت ضد عفونی کننده داشته و سرکه نیز از چسبیدن رشک ب مو های شما جلوگیری میکند. بنابراین ترکیب این دو محلول سودمندی برای درمان رشک و شپش مو های شما میتواند باشد.
بعد از تهیه این محلول، آن را به موهای خود اسپری کنید و بعد از گذشت مدتی موهای خود را شستشو دهید.
درمان رشک و شپش مو با استفاده از جوش شیرین
شما میتوانید با جوش شیرین نیز به درمان رشک و شپش موهای خود کمک کرده و آن را درمان نمایید.
بدین منظور شما میبایست جوش شیرین و نرم کننده خود را به نسبت 1 به 3 مخلوط کرده و آن را با موهای خود مالش دهید. بعد از مالش موهای خود، موهای خود را به قسمت هایی تقسیم کرده و سپس به وسیله شانه ضد شپش، شپش ها را جدا نمایید.
موهای خود را با شامپو ضد شپش شستشو داده و این کار را چند روز انجام دهید تا شپش موهای شما برطرف شود.
جوش شیرین باعث مسدود شدن مسیرهای تنفسی شپش‌ها میشود و به همین دلیل در درمان رشک و شپش موها موثر است.
درمان رشک و شپش مو با استفاده از مایونز
درمان رشک و شپش مو با استفاده از مایونز از روش هایی است که برای کودکان مناسب میباشد.
مایونز باعث خفگی و مرگ شپش ها شده و بدین ترتیب در درمان رشک و شپش موها موثر واقع میشود.
در این روش، قبل خواب از خواب مایونز را به پوست سر کودک خود مالیده و با حوله ای بپوشانید.
سپس صبح روز بعد موهای کودکتان را با شامپو بشویید و از شانه ضد شپش جهت جدا کردن شپش های مرده استفاده کنید.
درمان رشک و شپش مو با استفاده از روغن درخت چای
در روش درمانی دیگر برای کودکان، میتوانید از روغن درخت چای جهت درمان رشک و شپش موهای کودکتان کمک بگیرید.
در این روش شما میبایست روغن درخت چای را با آب مخلوط کرده و سپس به موهای کودکتان اسپری کنید و آن را با کلاه حمام بپوشانید و بعد از گذشت چند ساعت موهای کودکتان را شستشو دهید.
از این روش دوبار در هفته استفاده نمایید تا نتیجه مطلوب حاصل شود.
در آخر نیز به این نکته توجه داشته باشید که شما میتوانید روغن درخت چای را به شامپو کودک خود و یا به روغن زیتون افزوده و هنگام شانه زدن موهای کودکتان با شانه ضد شپش، برای جدا کردن شپش ها از آن استفاده کنید.
درمان رشک و شپش مو با استفاده از روغن انیسون
اگر میخواهید روش درمانی به کار بگیرید که از بازگشت شپش ها هرگز نگران نباشید، میتوانید روش درمان رشک و شپش مو با استفاده از روغن بادیان رومی یا همان روغن انیسون را امتحان کنید.
روغن بادیان رومی سبب خفگی شپش ها شده و برای کودکان توصیه میشود.
استفاده تز روغن بادیان رومی همراه با روغن زیتون اثر بخشی فوق العاده ای دارد که در تیتر بعدی، روش استفاده از این ترکیب را خواهیم گفت.
درمان رشک و شپش مو با استفاده از روغن زیتون
از دیگر روش هایی که به طور قطع از بازگشت شپش ها جلوگیری کرده و سبب خفگی شپش ها میشود، درمان رشک و شپش مو با استفاده از روغن زیتون است که برای کودکان توصیه می شود.
از روغن زیتون به همراه روغن بادیان رومی جهت اثر بخشی بهتر استفاده نمایید.
روغن زیتون و روغن بادیان رومی را با یکدیگر مخلوط کرده و با پوست سر کودک خود مالش دهید. سپس 15 الی 20 دقیقه بر روی موهای کودک خود مانده و بعد با استفاده از شانه ضد شپش، شپش ها را جدا نموده و بعد با شامپو شستشو دهید.
سپس موهای کودکتان را خشک نموده و این شستشو را چند بار در روز های مختلف تکرار تا دیگر شپشی بر روی موهای کودک خود مشاهده نکنید.
توجه داشته باشید که لباس های کودک خود را پس از هر بار استفاده از این روش، به دقت بشویید.
